Etappe 6, Arras – Reims
ASO eert oprecht dit jaar de Eerste Wereldoorlog. De gekozen routes zijn geen toeval en als je begrijpt hoe groot La Grande Guerre in Frankrijk nog steeds is, dan moet je tot de conclusie komen dat er over nagedacht is. Niet allemaal exact 100 jaar geleden, maar het parcours is bewust gekozen.
Op 10 juli 2014 vertrekt het peloton dus in Arras en doorsnijdt de zesde etappe van de Tour eerst het terrein van het offensief van het Britse voorjaarsoffensief van 1917 in de richting de Hindenburglinie. Het peloton gaat op weg naar Reims. Als je daar de etappe wint, krijgt je ploeg echt goede champagne.
Januari 1917. De balans over het desastreuze oorlogsjaar 1916 wordt door de Britten en de Fransen opgemaakt. Hoewel; de Britten hebben aan de Somme terreinwinst geboekt en de Fransen hebben de Duitse Operatie Gericht bij Verdun weten te doorstaan, in de latere verbeelding de grootste slag ooit. Maar allebei ten koste van waanzinnige, ongekende verliezen. Vele honderdduizenden laten in het Britse offensief en in de Franse verdediging het leven. 1916 zal desondanks niet eens niet het meest kostbare jaar zijn in de oorlog maar er moet echt iets gebeuren. Op een Geallieerde conferentie worden plannen gemaakt voor 1917. De Britten vallen aan bij Arras om zo de Fransen de mogelijkheid te geven om aan de Chemin des Dames hun offensief te starten.
10 juli 2014. Na 69 kilometer draait het peloton de Chemin des Dames op. Gelegen op de heuvelrug tussen Soissons en Reims, ten noorden van de rivier de Aisne al eeuwenlang een beproefd slagveld. Het is de eerste serieuze heuvelrug ten noorden van Parijs. Hier vochten de Galliërs tegen Caesar, Clovis vocht hier, en ook Napoleon tegen de Pruisen, hier werd de Frans-Duitse oorlog bevochten en hier zou het Franse leger in de Tweede (!) Wereldoorlog de Blitzkrieg verliezen. Een plek dus zwanger van strijd en geschiedenis. De naam van deze Chemin des Dames laat zich terugvoeren op de dochters van Louis XV die over deze weg hun gouvernante bezochten; zij woonde bij de Abdij van Vauclair. De Duitsers, in 1914 teruggedreven na de verloren slag aan de Marne, vonden het vooral een uitstekende plek om zich op terug te trekken. Als je over de weg loopt en het prachtige uitzicht ziet over het dal van de Aisne, kun je je daar alles bij voorstellen. Schootsveld à volonté. Tussen 1914 en 1917 gebeurt hier niet veel. Onbegonnen werk. De Duitsers te verheven boven de Franse trooepen.
De etappe passeert eerst een gebied vóór de Chemin des Dames waar de Franse poilus in grotten schuilden. Vechten in WO I betekende ook veel verveling. De grotten in dit hele gebied zijn voorzien van trench art avant la lettre; in het zachte kalksteen, zomaar ergens in het bos. Men maakte altaars, uitgesneden beelden en je kunt tot op de dag van vandaag de kaarsen-nissen, graffiti en de elektriciteitsgeleiders zien. Grotten met spijkers in het plafond waaraan de soldaten tegen de alles opvretende ratten hun rantsoen ophingen.
Mei 1917, veel decepties hadden al plaatsgevonden. Op dat moment werden de Fransen geleid door Generaal Nivelle en zijn rechterhand Charles ‘le Boucher’ Mangin. Beide generaals waren er van overtuigd dat ‘l’attaque à l’outranche’ de enige manier was om de oorlog te winnen. Dat de Duitsers ruim twee jaar de tijd hadden gehad om zich in het krijt en de al bestaande middeleeuwse ondergrondse steengroeves in te graven en zich extreem hadden versterkt met betonnen Unterständen, deed niets af aan de glorieuze aanvalsdrift van de Franse poilu, in hun ogen. De Chemin zou vallen en binnen 48 uur, zo beloofde Nivelle, was de definitieve overwinning een feit.
Werkelijk iedereen twijfelde aan het plan, dat door de loslippige en opschepperige Nivelle al uitgebreid gecommuniceerd was. Van een verrassingseffect was dus al geen sprake; zelfs de Duitse pers kondigde het offensief aan. De voorbereidingen waren echter al zo ver dat van afblazen van dit offensief geen sprake meer kon zijn. Nivelle beloofde de Britten, maar vooral de Franse regering, dat hij slechts 48 uur nodig had voor de overwinning en dat hij bij onverwachte en onbestaanbare tegenslag zou stoppen.
Als de Tour over de Chemin des Dames rijdt, kun je zien hoe kansloos dit offensief was. De Duitsers, sinds najaar 1914 bezig met ingraven en hun met ‘edelbeton’ gemaakte bouwwerken, waren meer dan klaar voor de Fransen in het dal. Tussen hen in: kale, steil glooiende hellingen. 1200 meter moesten de Fransen optrekken, omhoog, en zonder beschutting. De 48 uur van Nivelle, ondanks zijn belofte aan de regering, werden ruim twee maanden ellende. Toen werd ook Nivelle ‘gelimogeerd’ naar de basis van Limoges. Limoger is nog steeds een Frans werkwoord voor iemand ontslaan.
Het was hier, in 1917, dat de Fransen aan het muiten gingen. De keer op keer zinloze, kansloze, aanvallen, leidden aan de Chemin des Dames tot eerst schapengeblaat bij de troepen die naar het front moesten, en daarna tot grootscheepse muiterij. Ze gingen gewoon niet meer. Vreemd genoeg heeft de informatie over deze massale desertie de Duitsers nooit bereikt. Nivelle werd door de regering uit zijn ambt ontheven en men verzocht de redder van Verdun, Philippe Pétain, het opperbevel op zich te nemen. Op het moment dat hem dat gevraagd werd, lag Pétain helaas met een dame in bed en hij vroeg of hij daar de volgende morgen op mocht antwoorden. Dat overkwam hem overigens ook toen hem werd gevraagd het bevel over Verdun over te nemen.
Pétain overzag het front en de ellende die Nivelle hem had achtergelaten. Tegen de muitende troepen was hij mild. Althans, bronnen beweren dat hij de meest opstandige troepen weer naar het front heeft gestuurd en door eigen artillerie heeft laten bestoken. Maar slechts een klein deel van de door de Krijgsraad veroordeelden werd daadwerkelijk geëxecuteerd. Hoe dan ook: Pétain zorgde dat troepen niet te lang achter elkaar aan het front bleven, zette de bizarre offensieven stop, verbeterde het eten, versoepelde de verlofregelingen naar huis (ook als een soldaat diep Frankrijk in moest) en verbeterde het Franse soldatenleven. Daarmee bezwoer hij het uiteenvallen van het Franse leger.
De renners volgen dus de Chemin des Dames, een bijna kaarsrechte weg over de heuvelrug met deze zo van historie druipende naam. (Belkin, Giant-Shimano: bij oostenwind op het kantje; er staat geen boom meer!) Vele duizenden zijn juist om deze richel gevallen. De renners passeren veel monumenten, uit vier oorlogen maar toch vooral die uit de Grote Oorlog. Ze passeren vlak voor het herbouwde Craonelle, dat voorheen Craonne heette, la Caverne du Dragon. Inmiddels een mooi en modern ondergronds museum, maar indertijd echt een Drachenhölle; in een vroeg-middeleeuwse steengroeve zaten de strijdende partijen door opgeworpen muren tijdenlang naast elkaar in dezelfde grot. Het museum is ‘vaut le voyage’.
Bekende wielrenners zijn hier niet gevallen. Maar de route waar u op donderdag 10 juli naar kijkt, is het toneel geweest van barre slagen én van de bijna totale muiterij van het Franse leger. Als tijdens die etappe de helikopter oven de Chemin des Dames hangt, kunt u zich daar iets bij voorstellen…
Meer over wielrennen en de Eerste Wereldoorlog
- Jan Janssen is een held - 11/12/2018
- Samen winnen: de beker van Bobbie Traksel - 26/04/2017
- Ploegsteert, Plugstreet en Gent Wevelgem In Flanders Fields - 13/02/2017
Geef een reactie