Benoit Beheyt wordt wereldkampioen op de weg bij de profwielrenners, een banddikte verschil.
Rik van Looy won bijna alle koersen. Maar vaker dan hij wil, wordt hij herinnerd aan “het verraad van Ronse”. Van Looy was de beoogde winnaar maar uiteindelijk werd hij op de streep verslagen door landgenoot Benoni Beheyt. De rol van Albert de Kimpe is in dit verhaal lang onderbelicht gebleven, maar hij was wellicht de kwade genie achter de overwinning van Beheyt. Gilbert De Smet was familie van Beheyt en trok de sprint verkeerd aan voor Van Looy. Ontvingen zij allen geld van de flamboyante ploegleider? Of flikte De Kimpe iedereen?
Wielrennen staat vaak synoniem voor list en bedrog, zijn intriges, zijn afspraken. De sterkste mag niet altijd winnen, zeker niet als hij een knecht is. En als de knecht toch zegeviert, door de patron te verraden, is er voor hem geen leven meer in de hiërarchisch opgebouwde wielerwereld.
De Belg Benoni Beheyt kan daarover meepraten. Hij dwarsboomde zijn kopman en heeft dat geweten. Op zondag 11 augustus 1963, bij het WK in eigen land (Ronse), zat hij in een grote kopgroep, waar de Belgische wielrenners goed waren vertegenwoordigd: behalve Beheyt reden Armand en Gilbert Desmet, Prost en Van Looy vooruit.
Kasseien en de Kruisberg maakten van dit WK een zware wedstrijd. Rik Van Looy was kopman van de Belgische ploeg en niemand zag in het peloton een rivaal die de fel gemotiveerde keizer van de titel kon houden. Hij was niet alleen een van de snelste sprinters, in het Belgische kamp was afgesproken dat eenieder zich in het zweet zou rijden om hem voor de derde keer aan de regenboogtrui te helpen.
Maar in het zicht van de finish werden die beloften geschonden. Gilbert Desmet – uit op eigen gewin – demarreerde maar werd teruggepakt en in de chaos van de laatste meters wrong Benoni Beheyt zich nog langs Van Looy, die zich al winnaar waande.
Het was een omstreden overwinning door het geduw en getrek. De officiële verklaring van Beheyt was dat hij zijn arm moest uitsteken om een val vermijden.
De waarheid ligt echter anders als we de Gazet van Antwerpen moeten geloven: Wijlen Albert De Kimpe, ploegleider van Groene Leeuw, zag in de jonge Benoni Beheyt een toekomstig kampioen. Hij verbood hem tijdens de Tour om ook maar één keer sneller te spurten dan Van Looy en verplichtte hem om daags voor het WK overtuigend ja te zeggen op de vraag om voor Van Looy te rijden.
Waarna hij volgens De Gazet naar de bookmakers trok en daar geld inzette op Beheyt. Het WK draaide uit op een spurt met zo’n dertig renners. Gilbert De Smet, ook een pupil van De Kimpe en ploegmaat van Beheyt, lanceerde Van Looy maar ging veel te vroeg opzij. Saillant detail is dat het juist Gilbert DeSmet was die de sprint voor Van Looy totaal verkeerd aantrok. DeSmet was ploeggenoot en ook direct familie van Beheyt. Je zou er toch wat van gaan denken.
Zo kwam Rik van ver in de wind en had hij geen verhaal tegen de terugkeer van Beheyt. Beheyt: “De laatste 100 meter heb ik niet meer kunnen spurten. Van Looy kwam helemaal over de weg, van links naar rechts. Er werd gezegd dat ik hem had getrokken, maar ik moest hem juist wegduwen.”
Dat laatste tonen de beelden wel aan. Van Looy rijdt in de richting van Beheyt. Die moet Van Looy afhouden om te voorkomen dat hij in aanraking komt met de stoeprand.
Van Looy doet een ‘Cavendishje’, duwen met de schouder. Beheyt zet zijn kopman af met zijn arm. Vandaag de dag zouden beiden zeker gediskwalificeerd zijn. En wie had er dan gewonnen? Jo de Haan, een Nederlander! De jury onderneemt echter geen actie. Een Frans jurylid zou gezegd hebben: “En wie moeten we dan laten winnen? Toch zeker niet die Nederlander?” Andre Darrigade werd op die dag vierde, wat als hij de derde plaats had opgeëist?
“Van Looy kwam gewoon te vroeg op kop” zegt Beheyt echter. “Hij zat op het laatst kapot, was gewoon te vroeg aangegaan. Hij kreeg dat grote verzet niet meer rond, daarom heeft hij verloren”.
Beheyt voelt zich die dag zich de koning te rijk. De piepjonge Oost-Vlaming droomde van hoge startgelden en een aanzienlijke salarisverhoging, maar hij vergist zich lelijk in de getarte Van Looy.
De machtige ‘keizer’ bestrafte de rebellie zwaar. Hij gebruikte zijn enorme gezag in het peloton, bij sponsors en organisatoren om zijn ongehoorzame helper te dwarsbomen. Daar had Van Looy ook alle middelen voor: Veel invloed in het peloton, en bovendien een ijzersterke ploeg; de Faema-ploeg, de befaamde Rode Brigade.
Beheyt erkent dat Van Looy hem na Ronse meer dan eens dwars zat, maar dat hij desondanks toch de nodige successen kon vieren. “Ik kon gewoon meerijden in het peloton. Ze reden me niet van de weg. Zo erg was het niet. Maar Van Looy liet zijn knechten wel op mijn wiel rijden. Vooral Noël Foré was een ambettante. Die reed altijd tegen mij.”
Toch had Beheyt in 1964 één van zijn beste jaren. Hij won een Touretappe, won de Ronde van België en werd tweede in de Ronde van Vlaanderen en Parijs-Roubaix. De Belg won in 1962 al Gent -Wevelgem en de GP Fourmies. bovendien was Beheyt erg snel, niemand reed graag met hem naar de meet.
Beheyt stopte in 1966 op 26-jarige leeftijd, omdat hij geen brood meer zag in zijn carrière. “Ik had niet veel goesting om de koersen.” Niet de vete met Van Looy maar de aanschaf van een fietsenzaak veroorzaakt deze gemoedstoestand. Beheyt heeft de zaak nog steeds. Er hangt nog een wereldkampioenstrui in de zaak. “Het is niet de echte trui. maar zo ziet het volk ‘m toch”
Benoni Beheyt in ’64 tijdens de 51ste Tour de France
(Bronnen: NRC, De Wielersite, Sport International, Gazet van Antwerpen, Wikipedia, Knack)
- De gunfactor in het peloton: van groot belang - 03/11/2015
- De verhalen achter het systeem-Raleigh: Iedereen valt aan, iedereen verdedigt, maar wel winnen a.u.b. - 26/10/2015
- ‘Drank, vergeten schoenen en verdwenen renners’: Elro Snacks, de idealistische ploeg van een fanatieke liefhebber - 30/09/2015
Een mooie poging om iets over dat fameuze WK te publiceren, maar jammer genoeg staan er (te) veel onnauwkeurigheden en fouten in.
Ik som de voornaamste op.
Vooreerst een meermaals voorkomend misverstand : Gilbert Desmet (en niet Gilbert De Smet, dat is een andere renner) was helemaal geen familie van Benoni Beheyt. Het enige familiale verband tussen hen ligt een stuk in de toekomst, vermits Benoni nadat WK in contact komt en vervolgens trouwt met een nicht van Gilbert. De fietszaak die Beheyt volgens het artikel gekocht heeft is trouwens die van zijn schoonvader en het klopt dat die zodanig veel van zijn tijd innam dat het zijn beslissing tot vervroegd stoppen beïnvloedde. Maar het was niet in 1966, maar wel in 1968 dat Beheyt stopte (Tuur Decabooter hoopte nog steeds op hem voor dat seizoen en Benoni reed nog Gent-Gent, Omloop het Volk, 43ste op 6’20, in het peloton).
Wat het verloop van de sprint betreft, die was zeer chaotisch, dat is een feit.
Er is echter absoluut geen sprake van een demarrage van Gilbert Desmet, “uit op eigen gewin”, in tegendeel. Desmet heeft onder meer een aanval van Anquetil gecounterd en niet overgenomen en bracht nadien Rik Van Looy terug wanneer Tom Simpson een ultieme aanval in de laatste km geprobeerd had. Zomin de beelden als de artikels in de toenmalige pers tonen (uiteraard) enig spoor van die zogenaamde demarrage.
Dat Gilbert Desmet “veel te vroeg opzij ging, is klinkklare onzin, hoogstens zou men kunnen stellend at hij niet opzij ging. Immers, Gilbert, die na de weigering van Beheyt (die beweerde krampen te hebben) de sprint aantrok, zat mooi rechts tegen de nadar met Van Looy in zijn wiel. Wie hen voorbij wou, moest dat dus langs links tegen de zijwind in doen. Vreemd genoeg is Van Looy zelf hem langs links voorbij gegaan, in plaats van dat zoals te verwachten was, langs de binnen kant te doen. Waarom is een raadsel gebleven.
Er wordt ook beweerd dat Desmet de sprint “slecht” zou aangetrokken hebben. Hierover is er echter geen duidelijk verhaal te vinden. Van Looy beweerde na de aankomst even dat Desmet te traag reed, maar in het boek Rik Van Looy Heerser en Verdeler stelt Louis Clicteur dat hij de sprint perfect aantrok. In de jaren 70 zal Fred Daman dan weer beweren dat hij de sprint te snel aantrok en Van Looy zo “versmachtte”.
Tijdens een recente praatavond schijnen Beheyt en Desmet deze stelling te bevestigen : ze hadden samen met De Kimpe afgesproken Van Looy in de zak te zetten en daarom trok Gilbert bewust de sprint te sterk aan. Ik zeg wel degelijk “schijnen”, want enerzijds bevestigen de beelden van de sprint dit geenszins en anderzijds ontkent Desmet het in het recente huldeboek Rik 80.
Uiteraard heeft De Kimpe, zoals het zijn gewoonte was, sterk ingepraat op zijn poulain Beheyt om die in zijn kansen te doen geloven en het is meermaals bevestigd dat hij Benoni gevraagd heeft in de Tour Van Looy niet te kloppen in de sprint (al blijft de vraag of hij dat zou gekund hebben) en Beheyt, om zijn selectie voor het WK veilig te stellen, is tijdens het Belgisch kampioenschap gewillig op de vraag van Rik van Looy ingegaan om de sprint aan te trekken. Maar daar blijft het bij.
Dat De Kimpe Beheyt daags voor het WK verplichtte om overtuigend “ja” te zeggen op de vraag van Van Looy om voor hem te rijden is ook fout. Alle geselecteerden hadden ruimschoots vooraf een verklaring moeten tekenen in dienst van Rik Van Looy te rijden (op straffe van niet-selectie bij weigering), tegen een vergoeding van 50 000 BEF bij winst van Rik Van Looy, een niet onaardig sommetje in die tijd. Het liep echter verkeerd de dag voor het WK. Desmet liet aan Van Looy vragen op zijn kamer te komen en stelde de vraag over de vergoeding bij verlies. Rik nam dat heel slecht op, dacht even zelfs naar huis te gaan en stelde ook voor alle verbintenissen te verscheuren. Uiteindelijk gebeurde daar niets van en bleef alles bij het oude, behalve het onderlinge vertrouwen (Beheyt suggereert vandaag dat hij zelfs bij winst van Rik niets zou gekregen hebben, wat zeer onwaarschijnlijk lijkt).
Was er dus een complot? Enkel voor aanhangers van complottheorieën zou ik stellen. Immers, de sprint was al veel vroeger ingezet, door Jos Planckaert. Die voorbereiding werd verstoord door een late uitval van Simpson, die de Groene Leeuwen toch moeilijk konden voorzien hebben. Dat ze hun kans zouden grijpen als die zich voordeed, ongetwijfeld, maar een complot, vergeet het.
Tot slot een laatste rechtzetting. Wat Van Looy in de sprint deed, was niet gewoon met de schouder duwen. Wie de beelden bekijkt, ziet twee zwiepers. Een eerste als hij van achter Desmet uitkomt en naar de kop gaat. Hierbij worden onder meer Proost, Janssen, Darrigade, Stablinski en Cribiori gehinderd. De tweede zwieper (en daarover heeft de auteur het) komt er wanneer hij Beheyt met de meet in zicht in zijn wiel voelt komen en dichter naderen. Hij snijdt echter gewoon de weg af door gewoon van uiterst rechts van de weg naar uiterst links (steeds vanuit het standpunt van de rijdende renners) te gaan. Als we toch willen vergelijken, zou ik zeerder van een “Bauerke” spreken (en dat was ook in Ronse op een WK).
Zo, daarmee hoop ik toch een en ander rechtgezet en verduidelijkt te hebben.
Patrick,
Veel dank voor uw toevoegingen. Het geeft eens te meer aan dat de sprint met veel ‘geheimzinnigheid’ is omgeven. Wellicht zet je een aantal feitelijke zaken recht, maar hoe doe sprint nu precies verliep, dat is voor u en zelfs voor de hoofdpersonen van die tijd gissen.
Zoals je misschien ziet in het artikel ben ik niet over 1 nacht ijs gegaan. Ik heb zowel offline als online verschillende artikelen geraadpleegd, daarin werden de hoofdpersonen ook vaak ondervraagd. Daarnaast heb ik de schaarse You Tube beelden zo goed mogelijk gepoogd te bestuderen. Van hieruit heb ik gepoogd een reconstructie te maken. Dank zij uw reactie kunnen we de reconstructie weer wat aanscherpen.
Beste Maurice,
Ik weet maar al te goed dat het een moeilijk en “geheimzinnig” onderwerp is. Ik heb samen met een vriend, Jan De Smet, een vijftal jaren geleden een boek over Groene Leeuw geschreven en daarin hebben we Ronse 1963 uitvoerig behandeld. Gezien we, naast de gebruikelijke bronnenvermelding, gesprekken gehad hadden met Benoni Beheyt, Gilbert Desmet en Armand Desmet, dachten we het nogal juist beschreven te hebben.
Toen in september vorig jaar op een praatavond Beheyt en Desmet onomwonden een complot toegaven (een vergelijkbaar verhaal stond al Knack in 2007, leek alles duidelijk, tot we er even dieper op ingingen en bleek dat hun verhaal (en dit dus in Knack) gewoon met de feiten niet kon overeenkomen. Bovendien kwamen beiden in het huldeboek Rik 80 alweer met een andere, een geloofwaardigere, versie.
Sindsdien hebben we ons terug aan het herwerken van het betrokken hoofdstuk gezet en is Jan bezig met beeld per beeld analyse van de betrokken sprint en krijgen we ten minste over de laatste 200 m een vrij goed zicht. Het is wel een warboel van weg afsnijden en duwen. Van de beschuldigingen van trekken (een vrij frequent gebruikte methode in die jaren om snelheid te halen), hebben we dan weer geen bewijs kunnen vinden.
Wij hebben alleszins ontdekt dat de betrokken renners geen echt betrouwbare bronnen (meer) zijn en dat diverse online publicaties ook onbetrouwbaar zijn, gezien gebaseerd op recente verklaringen of weinig gefundeerde artikelen (zoals dat in Knack of zelfs Sport 70). Het meest betrouwbaar zijn nog de publicaties en interviews uit de periode zelf en beeldanalyse.
Als we nieuwe online publicaties zien, trachten we dus de voornaamste “fouten” recht te zetten, de moeite die we daaraan besteden, hangt af van de ernst die uit die publicatie blijkt (op echte rommel reageren we soms niet eens).De bedoeling is vooral te vermijden dat fabeltjes en ficties een eigen leven gaan leiden, wanneer de ene publicist zich op de andere baseert.
De voornaamste van die “ficties” zijn :
1. Er was een complot. Dit kan niet, gezien het aantal niet te voorziene toevalligheden dat zich in die sprint voordeed. Wat ongetwijfeld wel waar is : de Groene Leeuwen hebben hun kans gezien en gegrepen en waren dit altijd van plan, zolang het niet te opvallend werd (Desmet had ook kunnen demarreren of met Anquetil meewerken, maar dat was te link geweest, Beheyt daarentegen viseerde alleszins het podium en veinsde daarom krampen toen Van Looy hem vroeg de sprint aan te trekken).
2. Beheyt en Desmet waren ploegmaats én familie. Neen, Beheyt is pas een stuk later (aangetrouwde) familie van Desmet geworden.
3. Beheyt stopte in 1966 (dat dacht hij trouwens zelf ook). Fout. Decabooter vermeld hem in zijn eigen bio nog voor 1968 en hij staat in de uitslag van Gent-Gent (maart 1968).
Patrick
Maurice,
Ik had nog twee dingetjes vergeten.
Van Looy reed toen niet meer voor Faema, Faema had trouwens in de periode 1964-67 geen ploeg meer. Van Looy reed voor GBC (blauwe trui) en GBC-Libertas (hemelsblauw met witte band) in 1963 en periode 1964-66 Solo Superia (met rode truien).
Dat de knechten van Rik Van Looy op zijn wiel reden was soms wel waar, maar in andere uitspraken nuanceert Beheyt dat sterk. Naar buiten uit is de rivaliteit er zeker, en ook de pers tracht die zoveel mogelijk op te kloppen. Maar het is absoluut fout dat Foré in dienst van Van Looy op Beheyt zijn wiel gereden zou hebben. Foré reed enkel voor Rik in 1962 en was vanaf eind 1962 (vooral wegens zijn niet selectie voor Tour en WK) een gezworen vijand van hem (dat was trouwens de hoofdreden dat hij niet mee mocht naar het WK 1963, ondanks zijn zege in de Ronde van Vlaanderen).
Patrick
Ik sluit mij dus volledig aan bij de bemerkingen van Patrick. We hadden onderling nogal wat mailverkeer om de opmerkingen te bundelen :)
Jan
De spurt op het WK 1963 heeft ook mij steeds gefascineerd. Om exact te weten hoe de onderlinge verhoudingen tussen de protagonisten die dag waren moeten we misschien toch even verder terug in de tijd, en wel naar het jaar 1959. Tijdens de finale van de Ronde van Vlaanderen van dat jaar ligt op zeker ogenblik Gilbert Desmet op kop, klaar om die wedstrijd te gaan winnen. Achter hem een groepje met o.a. de kopman van Desmet, namelijk Rik Van Looy. Rik, die op zeker moment beseft dat hij de Ronde van Vlaanderen aan het verliezen is, betaalt Frans Schoubben, een niet onverdienstelijk renner, om de jacht in te zetten achter Gilbert Desmet. Rik Van Looy kon dat namelijk zelf niet, gezien het ploegenspel. Frans Schoubben rijdt zich de ziel uit het lijf en met Rik Van Looy in het wiel, die zogezegd afstoppingswerk verrichtte (cynisme ten top!), komen zij alsnog bij Gilbert Desmet. Rik Van Looy wint die Ronde van Vlaanderen 1959. Frans Schoubben zou wel gek zijn om met Rik Van Looy in het wiel als een bezetene naar Desmet te rijden, wanneer hij daar niet rijkelijk voor betaald zou geworden zijn. Hijzelf had op dat moment en in die omstandigheden uiteraard geen schijn van een kans om die wedstrijd te winnen. En Gilbert Desmet, die wist natuurlijk ook wel hoe de vork in de steel zat. Naar mijn mening heeft dit voorval ook een niet onbelangrijke rol gespeeld om Rik Van Looy vier jaar later, die zondag in augustus 1963 te Ronse, een gepeperde rekening voor te schotelen. Graag daarover de mening van Patrick, Maurice en Jan…
Hugo