Hoe moet het zijn als je de beste ter wereld bent? Word je dan arrogant? Zelfverzekerd? Blijf je met beide benen op de grond? Wanneer Johan Cruijff wordt bewierookt, trekt hij zijn vaste maar-dat-is-logisch-hoofd. Bij Eddy Merckx is het anders. Ook al is ‘de Kannibaal’ veel meer onbetwist de beste ooit (al durven enkele Italiaanse Coppi-liefhebbers dat gerust te betwijfelen), hij zal dat zelf nooit hardop zeggen. Wanneer in zijn bijzijn de grootsheid van Eddy Merckx wordt bezongen trekt hij zijn schouders en zijn zware wenkbrauwen op, tuit hij zijn mond en volgt er een och-geluid. Om maar te zeggen dat die 525 overwinningen gewoon bij zijn werk hoorden.
In Eddy Merckx. De Biografie legt Johny Vansevenant al in het begin uit hoe een bescheiden man zo’n meedogenloze veelwinnaar kon zijn. Dat bescheiden, zorgzame en verlegen deel van zijn karakter had Merckx van zijn moeder. Op die fiets veranderde hij en kreeg het keiharde van zijn vader de overhand. Een Merckx die een paar weken geen wedstrijd won, was niet te genieten. Een jaar lang voorbereiden op de Tour zou onmogelijk zijn voor Merckx. Hij won doorgaans de Giro en driekwart van de voorjaarsklassiekers als goede voorbereiding op de Tour.
Met een volksheld als Merckx kun je in België heel wat kasten vullen met enkel biografieën over de man. En dan nog is deze stoeptegel van een boek (416 pagina’s, 25x32cm en 2,6 kilo zwaar, uiteraard uitgegeven bij Uitgeverij Kannibaal) een aanvulling op dat enorme oeuvre. Niet alleen vanwege de vorm, de luxe uitvoering en de prachtig opgeblazen foto’s.
Tegenstanders
Vansevenant behandelt de carrière van Merckx chronologisch en bijna uitsluitend gericht op het fietsen: kindertijd, nieuweling, amateur en daarna ieder jaar van zijn profcarrière (1965-1978). Merckx zelf laat zijn licht schijnen over ieder seizoen en ook zijn tegenstrevers, ploegmaten en begeleiders komen aan het woord. Vansevenant interviewde daarvoor renners als Bernard Hinault, Patrick Sercu, Felice Gimondi, Bernard Thévenet, Raymond Poulidor, Rini Wagtmans en Roger De Vlaeminck.
Grootste makke van het boek zijn de talloze herhalingen. Ieder algemeen deel per seizoen wordt gevolgd door de verschillende interviews waar veel citaten worden herhaald. Citaten die vaak ook al in de intro’s stonden. En dat is nog niet alles. Vansevenant ziet drie belangrijke thema’s in de carrière van Merckx: de animositeit tussen Merckx en Rik van Looy, de (valse) positieve dopingtest in Savona in de Giro van 1969 en de zware val op de wielerbaan in Blois. Het valt niet te ontkennen dat het sleutelmomenten zijn, het wordt wel vermoeiend om ieder jaar weer iets over die val te vragen, tot in 1974 aan toe. Dan weten we inmiddels wel dat de val in Blois hem zijn hele carrière lichamelijk parten heeft gespeeld.
Karaktermoord
Een gemis is het weerwoord van Rik van Looy die in dit boek, wellicht terecht, een fikse karaktermoord voor zijn kiezen krijgt. En ook in de sappige passage dat Rudi Altig in 1969 de Girozege van Merckx met een koffer geld wilde kopen ten behoeve van Gimondi wordt niet verder uitgediept. Noch Gimondi noch Altig wordt ernaar gevraagd.
Verder blijft het heel zakelijk. Wat voelde Merckx nou na zijn carrière, hoe was hij als ploegleider, hoe was hij als vader van prof Axel Merckx, hoe vulde hij zijn uren tussen trainen en wedstrijden? Het is de vraag of de gesloten Merckx daar iets over zou vertellen, maar we lezen ook niet of Vansevenant geprobeerd heeft om meer te weten te komen over de persoon Merckx, naast de duiding van zijn karakter op basis van zijn jeugd.
Het zijn terzijdes, die niet groot genoeg zijn om de schoonheid van het boek te overschaduwen. Door de letterlijke grootte van de biografie kun je verdrinken in de carrière van Merckx. Je moet als schrijver van hele goede huize komen om nu nog een nieuw feit te presenteren over de wielrenner Merckx. Alles lijkt hierin te staan. En dan is 36 euro een hele schappelijke prijs voor het ultieme werk over de carrière van de grootste wielrenner ooit.
Eddy Merckx. De Biografie
Johny Vansevenant
Prijs: € 35,95
ISBN 9789492081513
Bestel dit boek
Favoriete wielerboeken:
- Boekrecensie: Het Grote Wielrenboek - 19/03/2024
- Boekrecensie: Riding With The Rocketmen - 04/08/2023
- Boekrecensie: Het Plan. Hoe Team Jumbo-Visma de beste wielerploeg ter wereld werd - 30/06/2023
Dus deze ook maar snel opnemen in je top 10 voor de eindejaarsgeschenken
Reactie van de auteur Johny Vansevenant: Wat een fijne boekbespreking! Dit is het werk van iemand die duidelijk de moeite gedaan heeft om het boek grondig te bekijken. Ik kan me heel goed vinden in de gebruikte argumenten. Toch nog enkele opmerkingen:
Mijn vorige wielerboek ‘Mannen tegen Merckx’ (nog te verkrijgen via Kannibaal) begint met een uitgebreid interview met Rik Van Looy. Daarin doet hij zijn verhaal over Merckx. In de Merckx-biografie staat in het jaaroverzicht van 1965 de essentie van zijn verdediging. Ook schuif ik tijdens de interviews met Merckx Van Looy’s argumenten naar voren. Merckx veegt die meestal van tafel en geeft tegenargumenten.
Wat de herhalingen betreft: Het boek is eigenlijk een ‘zapboek’. Je hoeft het niet als een roman te consumeren. De artikels zijn zo uitgewerkt dat je ze los van elkaar kunt lezen. Daardoor zijn er vooral in de inleidingen op de interviews met Merckx herhalingen te zien. Het klopt inderdaad dat de slechte verhouding met Van Looy, de betwiste dopingaffaire in Savona en de val in Blois rode draden zijn. Je voelt gewoon dat die drie thema’s nu nog altijd nazinderen bij Merckx. Het is dan ook logisch dat die geregeld terugkeren. Wat Altig en Gimondi betreft: Ik heb hen beiden voor de langdurige interviewsessie (14 uur opname) met Merckx gesproken. Ze zeiden allebei dat ze helemaal van niets wisten in verband met Savona.
Wat de karakterschets van Merckx betreft: Eddy is inderdaad een man van weinig woorden. Als je wat vertrouwd bent met hem kan hij wel met erg kernachtige zinnen enorm veel vertellen en dan voel je meteen hoe hij tegenover iets aankijkt. Eigenlijk heb ik vooral via ‘kroongetuigen’ zijn karakter geschetst. Het sterkst zijn volgens mij de interviews met echtgenote Claudine en de tweelingbroer en -zus Michel in Micheline. Die interviews peilen heel sterk naar het karakter van Merckx en geven heel veel details over zijn leefwereld. Ploegmaats en vrienden zoals Jos De Schoenmaecker, Jos Spruyt, Frans Mintjens, Martin Van den Bossche… beschrijven toch ook heel erg grondig hoe Merckx zich toen en nu gedroeg/gedraagt tegenover hen. Ook verzorger Guillaume Michiels en sportbestuurder Robert Lelangue vertellen verhalen die Merckx enorm goed typeren.
Aan de keuze van de foto’s is inderdaad zorg besteed. Ze zijn ook mooi afgedrukt, vind ik. Ze illustreren niet alleen de gebrachte verhalen. Bedoeling is ook dat er heel veel actie op te zien is en dat ze maximaal nostalgie uitstralen. Het boek is een teletijdmachine naar (het wielrennen van) de jaren zestig en zeventig. Het zijn daarom foto’s die je vele keren opnieuw kunt bekijken en waar je altijd nog wel iets nieuws op kunt ontdekken. Ik moet de familie Merckx ook zeer dankbaar zijn voor het bezorgen van exclusieve foto’s. Via zus Micheline kreeg ik alle kinderfoto’s, zelfs de allereerste met Eddy als baby op de schoot van zijn moeder. Ook heel veel foto’s waarop een guitig jongetje te zien is met te veel energie. Ook kreeg ik van Eddy en Claudine het album van moeder Merckx. Dat heeft heel wat prachtfoto’s opgeleverd van toen hij bij de nieuwelingen reed. (eind ’61-62). Moeder Merckx nam zelf heel erg mooie scherpe foto’s. Aan de start van de eerste wedstrijd die Eddy wint, zie je een lange slungel met geconcentreerde blik aan de start staan. Ik heb ook de eerste twee kleurenfoto’s van renner Merckx kunnen publiceren. Ook genomen door moeder Merckx, met Eddy in zijn driekleurige trui van Belgisch nieuwelingenkampioen.
Dit was mijn derde Merckx-boek. Samen met co-auteur Patrick Cornillie verscheen in 2006 ‘De Mannen achter Merckx’, over de ploegmaats, met over elk seizoen commentaar van Merckx. Het boek is uitverkocht. In 2012 verscheen ‘Mannen tegen Merckx’ over dertig tegenstanders (26 Belgen en 4 Nederlanders). Alle grote namen uit het Belgische en Nederlandse wielrennen van de jaren zestig en zeventig vertellen over hun wedervaren met Merckx. Op zijn beurt geeft Merckx commentaar over hen. De Merckx-biografie is voor mij het orgelpunt. De kennis die ik door de vorige boeken vergaard heb, was enorm nuttig voor de biografie. De twee vorige boeken maakten Merckx ook veel toegankelijker voor mij. Zo was hij bijzonder gecharmeerd door het boek over zijn ploegmaats, want hij blijft toch nog altijd een groepsmens en zijn ‘clan’ legt hij heel graag in de watten…
Ik heb de biografie met enorm veel passie geschreven. De drie publicaties hebben ongeveer tien jaar van mijn vrije tijd opgeslorpt. Toch vond ik het de moeite waard. Ik ben geboren in 1958 en heb als kind volop kunnen genieten van het Merckx-tijdperk. Die periode terug kunnen beleven via de drie boeken deed me enorm veel plezier. Het was ook een zeer mooie aanvulling bij mijn dagelijkse activiteiten als politiek redacteur bij VRT-radio…