Iets meer dan twee weken geleden zat Mart Smeets in de uitzending van De Wereld Draait Door om het te hebben over zijn nieuwe boek Gepakt. Het boek van Mart Smeets werd gepresenteerd als de samenvatting van een periode van contemplatie en reflectie over een heftige periode voor het wielrennen, de wielerjournalistiek en Mart Smeets zelf.
Zoals meer boeken van Smeets is het boek opgebouwd uit vele verhalen en columns, die eerder verschenen in een krant of tijdschrift. Er staan weliswaar meer verhalen over doping en daarin geeft Smeets ook zijn commentaar, maar de reflectie en overpeinzing over de wielerjournalistiek en zijn eigen rol daarin worden minder belicht dan op voorhand verwacht. Veel verhalen zijn van langer geleden en daardoor mist de connectie met het centrale thema. Daardoor doet het boek soms haast anachronistisch aan, alsof je Wilco Kelderman met aluminium drinkbussen en twee tubes om de schouders ziet fietsen.
De verhalen zijn geschreven in de kenmerkende romantische en nostalgische sfeer, die typisch is voor de schrijfstijl van Smeets. Dat maakt de verhalen vermakelijk te lezen, het voedt de liefde voor alle prachtige aspecten van het wielrennen in de koers, en is voor de liefhebber een feest van herkenning. Smeets heeft binnen de Nederlandse wielerjournalistiek een status, waardoor er deuren open gaan die voor veel andere journalisten gesloten blijven. Interviews met veel grote namen zijn namelijk weinigen gegeven en Smeets weet deze goed te verwerken in de verhalen.
Alle mooie verhalen ten spijt komt uit de reflectie en overpeinzing geen sterk verhaal. Smeets geeft zelf ruiterlijk toe dat de wielerjournalistiek niet genoeg gedaan heeft. Verklaringen of oplossingen komen er echter niet. Er wordt verongelijkt verwezen naar allerlei verklaringen buiten de eigen schuld; in andere sporten wordt ook gebruikt, in de wereld buiten de sport wordt gefraudeerd en gelogen, vroeger was men er lang niet zo streng over, alleen in Nederland doen we moeilijk, sportjournalisten hebben de middelen niet om dopinggebruik te bewijzen.
Opvallend tegenover die verdediging zijn twee dingen. Ten eerste geeft Smeets toe het dopinggebruik van een renner verzwegen te hebben in zijn boek Het Laatste Geel, omdat die daar om gevraagd had. Impliciet werkt hij zodoende mee aan de omerta van het peloton. Ten tweede wist hij dat er soort verheven gevoel bij renners bestond boven journalisten en dat de renners journalisten niet serieus namen, omdat die het dopinggebruik toch niet konden aantonen. Ondanks dat bleef hij toch werken in die ‘verrotte cultuur’.
Het voedt het beeld van de romanticus met een typemachine. Een romanticus zijn is an sich niet erg, maar zou dan ook geen verbazing moet wekken, wanneer mensen van mening zijn dat je niet kritisch genoeg bent geweest over de minder romantische aspecten van het fietsen.
Het boek levert eenzelfde beeld als de discussie twee weken geleden van De Wereld Draait Door, die bijna gênant werd door aanval van Smeets over Matthijs van Nieuwkerk (“Dan ben je nóg stommer dan je eruit ziet”). Mart Smeets leefde inderdaad in een cultuur, waar het voor de wielerjournalist lastig was om zijn werk goed doen. En de cultuur is op veel andere plekken – zowel binnen als buiten de sport – op een bepaalde manier ook verrot. Echter, als individueel wielerjournalist had hij meer kunnen doen dan hij heeft gedaan. En meer dan hij beweert te had kunnen doen.
Paradoxaal genoeg lijkt hij daarmee veel op de gepakte renner die stelt dat de cultuur verrot was en dat daar niet tegen in te gaan was.
Gepakt
Mart Smeets
Prijs: €14,95
ISBN: 978 94 91567 35 3
In een interview in de Tourspecial van Wieler Revue reageert ook Fits Barend op de opstelling van Smeets. Wat je ook van Barend vindt, zijn opmerking vond ik best treffend. Over Smeets: “Zowel als commentator als presentator is er geen betere. Maar als journalist is hij niet meer geloofwaardig. Als hij tegen Matthijs van Nieuwkerk zegt dat hij in een commentaarhokje niet kan weten welke renner doping gebruikt vind ik dat ongelooflijk. Nee, dat moet je doen in de uren vóór dat je in dat hokje zit! Je kunt niet 88 boeken schrijven en 36 columns en dan nog de tijd hebben in dopingnetwerken binnen te dringen”. David Walsh deed/probeerde dat wel, aldus Barend over de wielerjournalist die hij een pluim geeft.
Terecht verwijst Smeets in het bewuste DWDD-interviewtje naar de NOS-(wieler)research-afdeling. Iets van deze tijd. Misschien moet Smeets accepteren en uitdragen dat hij vooral presentator en commentator is. En – anno 2013 – geen wielerjournalist.
Dat lijkt me een goede analyse en conclusie. Smeets aan een gezellige tafel op een pittoresk plekje is een beeld dat veel mensen terecht niet kwijt willen.
Smeets als commentator vind ik ook niet helemaal meer passen. De NOS heeft aan het begin van het seizoen zelf gezegd dat ze een meer zakelijke en kritische verslaggeving van het wielrennen, maar zetten wel de romanticus Smeets neer.
@Jos van Nierop: de spijker op zijn kop. Smeets is een absolute vakman als presentator en commentator. Maar de kwantiteit gaat bij hem ten koste van de kwaliteit. Als je een wielrenner alle klassiekers, de Giro, de Tour en de Vuelta laat rijden, dan zie je ook weinig van die klasse terug.
Smeets is arrogant mens en een prima presentator, maar een absolute nul als journalist. De terechte referentie van Frits Barend aan David Walsh spreekt boekdelen; ook Smeets moet geweten hebben dat er mensen rondliepen die de andere kant wilden belichten en onderzoeken, maar om in de perstent van types als Lance te mogen blijven komen, hield Mart zich daar verre van.
Ik heb maar één woord voor deze man: salonjournalist!
Wat me altijd is bijgebleven en waar naar mijn weten nooit aan gerefereerd is, is een sportuitzending die door Smeets gepresenteerd werd, ergens eind jaren 80.
Te gast was de arts van PDM Peter Jansen ( als ik me niet vergis want het geheugen is ontrouwbaar)
Jansen begon ongevraagd uitleg te geven over testosteron toediening aan zijn renners. Hij noemde enkele namen, Jogi Muller was er één van.
Verdraaid, en nu ik dit zit te typen en google kom ik hier terecht: http://www.sportgeschiedenis.nl/2013/02/04/pdm-en-een-doping-experiment-in-1988.aspx
Het is dus waar.
Maar waar het me om ging dat Smeets eroverheen lulde, ik kreeg de indruk dat hij dat allemaal wist en dat het niet de bedoeling was dat er over gepraat werd.
Dat klopt. Ik kwam het volgende ook nog tegen:
http://bottejellema.nl/2012/07/mart-smeets-wist-van-dopinggebruik-en-hield-zijn-mond/
Ook al wilde het publiek het destijds misschien niet horen, Smeets kan niet zeggen dat hij zijn werk als wielerjournalist goed gedaan heeft.
Smeet knijpt nog steeds zijn ogen dicht. Froome rijdt gisteren even snel omhoog als Armstrong en bij de avondetappe vinden ze het onzinnig dat hij zich moet verdedigen tegen dopingbeschuldigingen.
Ik kan jullie deze aanraden: http://www.human.nl/medialogica, de uitzending is getiteld ’tour de silence’. Goed stukje onderzoeksjournalistiek.
kort en goed: juli is Tour en Smeets. Deal with it!