Hetiskoers blikt vooruit op het Nederlands Kampioenschap wielrennen en gaat op zoek naar de verhalen van de eerder georganiseerde kampioenschappen op de Brabantse Wal.
Cees Priem wint het NK Hoogerheide ’74 (Foto: Ben Steffen)
Het was vooraf niet eens zeker of Cees Priem wel van start zou gaan. Een bloeduitstorting op zijn knie, opgelopen tijdens een valpartij in België, deed hem twijfelen. Dit NK kwam mogelijk te vroeg. 232 kilometer draaien en keren op de Brabantse Wal was misschien toch teveel van het goede. Hij zou het bij het opstaan nog wel zien.
Zondag 23 juni 1974. Klamme hitte hangt boven de twee aan elkaar gegroeide dorpen Woensdrecht en Hoogerheide. Het Nederlands Kampioenschap op de weg staat op het punt van beginnen.
Het parcours is ingetekend op het opstaande randje van Brabant, dat uitkijkt over de Zeeuwse polders. Na jaren achtereen strijd op de Cauberg is dit een volstrekt ander rondje, waar veel meer renners kans denken te maken op de roodwitblauwe kampioenstrui. 22 ronden van ruim 10 kilometer, met daarin een paar korte stukken licht omhoog en veel draaien en keren over klinkerwegen en een finishstraat vol kasseien. Echt een parcours voor gooi- en smijtcoureurs en kermisklanten. Knetemann, Ottenbros, Pijnen, Karstens, Tabak, Kuiper, den Hertog, van Katwijk en Priem zijn de grote namen aan de start. Bij de amateurs won de jonge renner Jan Raas. Keetie van Oosten-Hage uit het nabijgelegen Tholen werd voor zesde keer nationaal kampioene. Twee van de drie titels zijn al binnen voor de Zeeuwse Ren- en Toerclub Theo Middelkamp.
Cees Priem is ook opgeleid bij de Zeeuwse vereniging. Hij rijdt voor Frisol, de ploeg van Piet Libregts. Van de 57 deelnemende profrenners zijn er 17 van Frisol en dan nog drie van GAN-Mercier, de Franse ploeg die het vandaag zonder Joop Zoetemelk moet doen. Om het niet al bij voorbaat een volstrekt oneerlijke strijd te laten worden heeft de KNWU in haar reglementen bepaald dat het verboden is voor de renners om elkaar steun te verlenen tijdens het NK. Het is ieder voor zich, op papier althans.
De hitte maakt de wedstrijd door de West-Brabantse woonstraten iedere ronde zwaarder. Kinderen staan met tuinslangen langs de weg om de renners wat verkoeling te bieden. Nergens is een stukje schaduw of een bomenrij. Bij de finish staat het drie rijen dik maar op andere plekken langs het parcours is er niet veel volk te bekennen. Iedereen is in afwachting van de interland Nederland-Bulgarije die later die middag gespeeld wordt in het Westfalenstadion in Dortmund. De Oranjekoorts is voor het eerst in ons land uitgebroken en bouwt op tot een epidemie. Wielrennen is vandaag slechts een voorprogramma.
‘Niemand anders dan Gerard Vianen gaat hier vandaag winnen’, zegt Wout Wagtmans een uur voor het einde van de wedstrijd. ‘Vianen zit gewoon met die andere twee te spelen’. Die twee anderen, dat zijn Nidi den Hertog – broer van Fedor – en Cees Priem. Twee renners van Frisol, Vianen rijdt voor GAN-Mercier. De drie zijn na twee uur koers weggereden van de rest en rijden al honderd kilometer aan kop. Frisol heeft de boel erachter lamgelegd. Diverse renners zijn al uit koers.
Net versnelde Den Hertog heel even. Vianen haalde hem makkelijk terug. Nooit eerder reed Nidi den Hertog zo’n lange koers, hij moet er vandaag zo lang mogelijk bij blijven om zijn ploeggenoot bij te staan in de finale. Maar Priem zit niet fris, zijn gezicht verraadt zwakte. Zijn rijden ook. De arts van de KNWU verstrekte hem al kramptabletjes. Toch doet Gerard Vianen niets. Hij blijft zitten en wacht af. Het is nog dertig kilometer tot de laatste finishpassage aan de Huijbergseweg, waar ze ieder kwartier passeren.
Dan komt de auto van FRISOL langszij. Er wordt gepraat. Eerst met Priem, dan met Gerard Vianen. Het zijn lange gesprekken, journalisten vangen flarden van zinnen op. Ze zien dat Priem naast Vianen gaat rijden en een arm om hem heen slaat. De gesprekken gaan verder. In de straten van Hoogerheide wordt een herenakkoord gesmeed.
Als Priem even later solo over de streep komt en de nieuwe Nederlandse Kampioen bij de profs is geworden, hebben alle verslaggevers hun quotes langs de kant al opgehaald. ‘In plaats van dat je zoiets nou goed verkoopt, zonder dat iemand er iets van merkt…’, zegt bondscoach Middelink geïrriteerd. ‘Nee, ze moeten het zo nodig de hele wereld laten zien!’
Vianen speelt de onschuld. ‘Heeft Priem zijn arm om mijn schouder gehad? Dat kan ik me niet meer herinneren. Ja, ik had eigenlijk toch wel moeten demarreren, want Den Hertog zat erdoor. Maar dat is weer precies iets voor mij: falen op het beslissende ogenblik.’
Bedragen van 10.000 gulden of meer worden gefluisterd. Vianen rijdt zijn wedstrijden voornamelijk in Frankrijk, waar hij een Nederlandse titel nauwelijks te gelde kan maken. Hij rijdt de lucratieve criteriums niet, in tegenstelling tot Priem.
‘Vianen in dubieuze hoofdrol’, kopt de Telegraaf een dag nadien. Journalist Peter Ouwerkerk schrijft ‘Frisol koopt kampioenstrui voor Priem’ boven zijn artikel voor het Vrije Volk. Alle kranten waren het er naderhand over eens: in Hoogerheide werd een toneelstuk opgevoerd. Een geregisseerde ontknoping op de Brabantse Wal, waar een FRISOL-renner moest winnen. En dat gebeurde dan ook. Fotograaf Ben Steffen van het Brabants Nieuwsblad drukte precies op het goede moment af.
Het Nederlands Elftal won later die middag de interland van Bulgarije met 4-1 mede dankzij twee benutte strafschoppen van Johan Neeskens.
Het Nederlands kampioenschap wielrennen vindt dit jaar plaats op de Brabantse Wal. Op woensdag 27 juni zijn de tijdritten met start en finish in Bergen op Zoom. Op zaterdag 30 juni en zondag 1 juli worden de wegwedstrijden verreden. Die starten in Nispen en hebben de plaatselijke omloop in Woensdrecht en Hoogerheide. Meer informatie op www.nk2018.nl
- Ranking the stones, het sterrensysteem van de kasseistroken - 14/04/2022
- Recensie: magazine Wachten op de koers (deel 1) - 21/04/2021
- Vijf redenen waarom Parijs-Roubaix de allermooiste is - 22/03/2021