De Russische auteur Oleg Tinkov (25 december 1967) heeft een imposant oeuvre op zijn naam staan. Zijn debuut, Tinkoff Brewery, werd direct een bestseller en had een enorme maatschappelijke invloed: het veranderde een wodkadrinkend land in een biernatie. De opvolger, Tinkoff Credit Systems, was zo mogelijk een nóg groter succes: het werd lovend ontvangen, door pers en publiek. Tussen al deze daverende successen bleef een novelle van Tinkovs hand, Tinkoffs restaurants, onopgemerkt. In een interview in The Moscow Times in 2007 zei Tinkov hierover: ‘Tinkoffs restaurants is mijn eerste werk over fietsen, en ik merkte dat ik daarmee dichter bij mezelf kwam dan ooit tevoren. In Italië was het een klein hitje, maar verder is het een schande dat het geen groter succes is geworden. Maar ik ben de novelle nu aan het uitwerken tot een roman, en dat meesterwerk zal niemand kunnen negeren.’ Tinkov voegde hier nog aan toe: ‘En als er geen recensies verschijnen, koop ik de kranten op. Dus ze zijn gewaarschuwd, de literaire poortwachters.’ Tot op de dag van vandaag wordt gediscussieerd over de vraag of hij deze laatste toevoeging meende, of als grap bedoelde.
Tinkov hield woord. In 2012 verscheen Team Saxo Bank-Tinkoff Bank (de tweede druk werd uitgebracht onder de verkorte titel Team Saxo-Tinkoff) en niemand kon om dat werk heen. Er verschenen honderden recensies, ook in het buitenland, bijvoorbeeld in L’Equipe, La Gazzetta dello Sport en Amersfoort Nu. De Russische krant Khabarovskye Izvestya plaatste zelfs negen weken lang iedere dag een lovende recensie. Literatuurgeschiedschrijvers spreken al voorzichtig van ‘het grootste internationale Russische succes sinds Leo Tolstoj’.
Onlangs verscheen Tomorrow it will be back to me from hackers, een bloemlezing. In dit prachtig uitgegeven boekje zijn de mooiste en verwarrendste tweets van Tinkov verzameld. Een goed moment om aan de hand van enkele fragmenten eens wat dieper in te gaan op zijn werk en zijn literatuuropvatting. Op de titel van dit werk alleen al zou een letterkundige kunnen promoveren namelijk. (Een taalkundige ook, overigens.) De titel is een directe verwijzing naar een geruchtmakende tweet van Tinkov:
ok, my account has been hacked tonight! Tomorrow it will be back to me from hackers. Therefore, see you in the morning, good night, dudes!
— Oleg Tinkov (@olegtinkov) August 1, 2014
Op deze eerste augustus had Tinkov veel reuring veroorzaakt door op Twitter aan te kondigen dat Bradley Wiggins en Mikhail Ignatiev de belangrijkste personages zouden worden in de roman die in 2015 de opvolger van Team Saxo-Tinkoff moet worden. Ongeloof, verbijstering en vertwijfeling bij de critici, verschillende interpretaties buitelden over elkaar heen. Gelukkig maakte Tinkov al snel een einde aan de verwarring met een nieuwe tweet: ‘Ignatiev come
Hij daagt zijn lezers uit, al was het maar door in zestig verschillende talen door elkaar te schrijven. Hij is een ware polyglot 2.0, publiceert in Italiaans, Slowaaks, Russisch, Engels etc. door elkaar, waarbij alle niet-Russische talen worden geschreven met een onmiskenbaar fonetisch-Google translatisch accent. Hij speelt zijn spel met de lezer als een ware Rus: grootmeesterlijk. In een tweet op diezelfde enerverende eerste augustus verwijst hij bijvoorbeeld subtiel naar Olivia Laings Het uitstapje naar Echo Spring: Waarom schrijvers drinken. De belangrijkste vragen die Laings boek oproept, werden bondig samengevat door de Vrij Nederland-recensent: ‘Kan een échte schrijver überhaupt wel een gezond, afgemeten leventje leiden? Heb je wel alles aan je werk gegeven als je er niet aan onderdoor bent gegaan? En kan je werk dan wel echt goed zijn?’ Precies zó denkt ook Tinkov.
https://twitter.com/olegtinkov/status/495329624914944000
We zien hem zitten, de getormenteerde schrijver, op zijn jacht van 80 meter, omringd door halfnaakte vrouwen en halflege flessen Bourgondische wijn en exquise champagne. Overigens vinden we ook hier een prachtige literaire verwijzing: decadentie, idealisme, overdaad… juist, The Great Gatsby. Tevens leidt deze passage ons naar een ander thema in het werk van Oleg Tinkov: geld. Zijn oeuvre is doordrenkt van verwijzingen naar rijkdom, en niet voor niets was het motto van Team Saxo-Tinkoff: ‘If you can’t beat them, buy them.’ Dit bleek ook uit een tweet naar zijn Amerikaans collega-auteur Jonathan Vaughters:
https://twitter.com/olegtinkov/status/486555793349935104
Alles is te koop, dat is de rode draad door het oeuvre van Tinkov. In Team Saxo-Tinkoff staat dan ook een opmerkelijk citaat. Het bloedmooie, vrouwelijke personage Olega Tinkova is aan het woord: ‘Ze zeggen weleens “money makes the world go round”, maar ik zeg liever: “money makes the pedals go round”. Met geld kom je soms dichterbij de waarheid, net als met de fiets.’ Ze lijkt in raadselen te spreken, deze Russische zakenvrouw, maar met een beetje hineininterpretieren komen we een heel eind. Stel: Tinkov had Bradley Wiggins echt gekocht. Dan was zijn tweet over de aankoop van de Britse coureur de waarheid geweest. Nu had Tinkov voor Wiggins een Tourzege kunnen kopen: ‘money makes the pedals go round’. Zo kom je met de fiets dus dichterbij de waarheid: Wiggins is een logische aankoop want hij kan de Tour winnen.
Wie geld heeft, bepaalt wat waarheid is, en dat is het spel dat Tinkov onophoudelijk met zijn lezers speelt. En hiermee zijn we teruggekomen bij de titel van Tomorrow it will be back to me from hackers. Tinkov suggereert hier dat de Ik in zijn tweets een andere Ik was dan voorheen, dat die was overgenomen door een onbekende Ander. Wederom geeft hij vorm aan de werkelijkheid, sterker nog: hij distantieert zich van zijn eigen naam, en daarmee van zichzelf en van de werkelijkheid die hij zelf geschapen heeft. Dit is overigens iets wat hij eigenlijk altijd al heeft gedaan, door te spelen met de spelwijzen Tinkov en Tinkoff. Tinkov plaatst zichzelf niet zozeer buiten de werkelijkheid, als wel erboven. Een mystificatie om u tegen te zeggen, want is @olegtinkov wel wie we denken dat hij is? En wie is dat dan? Door juist die ene zin over de ‘hackers’ te kiezen als titel van zijn boek, neemt hij met één zet bovendien afstand van alles wat hij ooit op Twitter heeft gezegd, en ook van zijn andere werken, waar hij immers consequent zijn eigen naam (zij het anders gespeld) in de titels verwerkte.
Tinkov speelt met de waarheid op een niveau waarop alleen de allergrootsten kunnen meespelen. Of eigenlijk: de allerrijksten. De continue onzekerheid over of zijn werk waarachtig is of niet, is tegelijkertijd zijn grootste kracht. Kortom: Tinkov is voor geen cent te vertrouwen. En neemt u nu maar van mij aan dat hij heel wat van die centen heeft.
[Disclaimer: zoals hierboven vermeld: geld is waarheid. De auteur van deze beschouwing heeft een bankrekening met drie nullen, maar dat is pas sinds 1 augustus, toen haar rekeningnummer werd omgezet naar IBAN. Dus neemt u vooral niks van haar aan.]
Schreef onder meeer:
- Terug naar Namen - 20/12/2020
- Als een reiger over de toppen - 24/10/2020
- Muziek in de benen - 23/10/2020