Site pictogram HET IS KOERS!

De Renner: van gefronste wenkbrauwen tot literaire klassieker

Benali en KrabbéGefronste wenkbrauwen. Dat was de reactie van mijn leraar Nederlands toen ik hem in 1988 vroeg of ik De Renner van Tim Krabbé op mijn leeslijst mocht zetten. Ik had één geluk: vijf jaar eerder had een zekere Frans Maassen dezelfde vraag gesteld. Maassen kreeg toestemming, ik dus ook. Zij het onder protest.

De tijden zijn veranderd. Vierendertig jaar na het verschijnen van het boek wordt er een tv-programma gemaakt over de grote invloed die De Renner heeft gehad op de Nederlandse literatuur. Het persbericht rept zelfs over ‘een klassieker’. En ‘het eerste Nederlandse literaire sportboek’. Het voelt alsof ik met terugwerkende kracht mijn gelijk haal bij mijn docent.

In Benali boekt gaat schrijver en programmaker Abdelkader Benali op zoek naar de sporen die De Renner heeft achtergelaten. Hoe kwam het boek tot stand, hoe werd het ontvangen en wat is de actuele waarde?

Krabbé laat in het programma zien hoe hij het boek construeerde. Hij haalt archiefdozen te voorschijn waarin hij vroege versies vindt van de beroemde openingspassage. Hij laat zien hoe hij bepaalde verhaallijnen letterlijk verplaatste door ze op een groot vel papier onder een ander fotohoekje te steken. Hij vertelt hoe hij al snel de vorm vond die het beste paste: een raamvertelling. Zegt dat hij een wielerkoers wilde annoteren alsof het een schaakpartij was. En het meest opzienbarend: hij vertelt dat hij in zijn aantekeningen op zoek ging naar een wedstrijd die het best paste bij de opdracht die hij zichzelf had gesteld: een goed verhaal vertellen. Dat hij in die koers tweede werd kwam goed uit, aldus de auteur.

Op deze site deed Frank Heinen eerder een poging de invloed van het boek te duiden: ‘Er is een tijd vóór De Renner, en er is een tijd na De Renner. Zoals je een tijd vóór Christus hebt, en een tijdje erna. Natuurlijk zijn er wel wielerboeken verschenen vóór De Renner (v.DR), maar die boeken missen iets fundamenteels, namelijk de invloed van De Renner. De wielerboeken n.DR bezitten allemaal die invloed. De Renner is het referentiekader, de standaard.’

Liefhebbers van sportboeken knikken nu hartstochtelijk, maar vindt de wereld van de Grote Literatuur dat ook? Literatuurcritica Elsbeth Etty wel. In de documentaire plaatst ze Krabbés boek op één lijn met Ulysses van James Joyce. Toe maar. Abdelkader Benali is iets nuchterder. Hij noemt De Renner een jongensdromenboek. Krabbé zelf denkt dat het boek klassiek werd doordat het schaamteloos over ‘dat ene onderwerp’ gaat, en geen poging doet iets te zeggen over de menselijke conditie of het leven.

Hoe het ook zij, als Krabbé en Benali samen de Mont Aigoual oprijden in de documentaire, komt het boek voor mij weer helemaal tot leven. Vierentwintig jaar nadat ik het boek las, merk ik dat ik complete zinnen uit het boek kan opdreunen wanneer Krabbé die – naast Benali klimmend – debiteert. Ik krijg zin om een goed wielerboek te lezen. En om zelf op de fiets te stappen. Meer bewijs dat De Renner grote invloed heeft gehad, kan ik niet leveren.

Benali boekt… De Renner: zondag 11 maart om 19.50 uur bij de NTR op Nederland 2.

Bestel De Renner bij blueOn bike

Mobiele versie afsluiten