Eind volgende maand zijn de Nederlandse kampioenschappen wielrennen op de weg in Ede, een plaats waar lang geleden al om de nationale titel werd gestreden. Die geschiedenis voert terug naar de beginperiode van het Nederlandse wegwielrennen: tussen 1892 en 1896, om precies te zijn.
Ede was voor de laatste maal aan de beurt in 1910, zo staat het althans in een overzicht op Wikipedia. Maar klopt dat eigenlijk wel?
Diverse bronnen namen het over. ‘Jaar: 1910. Locatie: Ede. Goud: Henk Tamse. Zilver: P. van Kersen. Brons: Gerard Franssen.’ Meer details zijn er niet, tenzij je de krantenarchieven induikt. En dan blijkt dat het die dag toch net even anders zat.
Net als tijdens het komende NK vond ook de strijd om de nationale titel van 31 juli 1910 plaats op een uitvalsweg naar Arnhem. In kranten als De Maasbode, Telegraaf en het Algemeen Handelsblad was de lijst met deelnemers al een ruime week eerder gepubliceerd. 47 mannen zouden gaan deelnemen aan ‘het Kampioenschap van Nederland op den Weg, uitgeschreven door den Ned. Wielerbond.’
Waar de oudere heren die middag nog met een rustig gangetje waren vertrokken, werd het een uur eerder bij het NK voor Nieuwelingen een chaos. Al na anderhalve kilometer, in de eerste bocht, ontstond een massale valpartij. ‘…op en over elkaar, tegen de boomen, in de slooten… een van de renners brak den linkerpols, een andere kneusde ernstig het linker-sleutelbeen, doch legio was het aantal vleeschwonden en het meerendeel der ren-karretjes met houten velgen, en alles even lichtgebouwd, was hopeloos beschadigd. De tuin van het Hertehuis geleek al spoedig een groote verbandplaats.’
De start en finish van het N.K. was bij een café dat in het ene krantenverslag ‘Hertehuis’ en in het andere ‘de Hertekop’ werd genoemd, maar in elk geval net buiten Amersfoort lag. Een uitspanning ter hoogte van k.m.-paal 49.2, op de hoek met de Dodeweg. De verharde rijksweg van Amersfoort richting Arnhem was in uitstekende staat, en dus geschikt om een ‘renwedstrijd’ op te organiseren. Zoveel verharde wegen waren er rond 1910 immers niet in ons land. Aan het keerpunt in Ede moesten de renners stempelen voordat ze de weg terug aflegden. Een heen-en-weertje dus, over de Arnhemschenstraatweg. Vijfentwintig kilometer heen en vijfentwintig kilometer terug.
Om tien over een was de start. Er was veel publiek op afgekomen, het weer was uitstekend en 41 van de 47 vooraf aangemelde renners waren aan het vertrek ter hoogte van het Landgoed Nimmerdor verschenen. Na 1 uur 29 minuten en 36 seconden arriveerde Henk Tamse uit Gouda als eerste opnieuw bij de Hertekop. Hij won de nationale titel en werd bovendien kampioen van Zuid-Holland. Na hem volgde H.G. Fransen uit Hilversum, die daarmee het Noord-Hollandse kampioenschap op zijn naam schreef. De jury had daarna de grootste moeite met het opmaken van de definitieve uitslag, omdat het toegestroomde publiek overal onder de gespannen touwen doorliep en de finish daardoor zwart stond van de mensen. Renners die nog binnendruppelden, kwamen in botsing met de mensenmassa. De jury koos er uiteindelijk voor om de uitslag vanaf positie acht via loting te bepalen, waarmee de renners aanvankelijk instemden. Toen de complete einduitslag bekend werd, leidde dit toch tot protesten. Het ging tenslotte toch ook om de provinciale kampioenschappen. Een nieuwe loting volgde, die weer niet werd geaccepteerd. Daarop besloot de bond een onderzoek in te stellen en de uitkomsten te zijner tijd te publiceren in het bondsblad ‘De Fiets’. De renners moesten maar afwachten wie er kampioen van zijn provincie was geworden.
Onbetwist bleef dat Henk Tamse die dag Nederlands Kampioen werd, tot zover staat het correct op Wikipedia. Maar als nummer twee eindigde Gerard Fransen, en dus niet P. van Kersen. Bovendien was de start en finish aan de rand van Amersfoort, niet in Ede. De laatste keer dat een NK in Ede plaatsvond, was dus ver voor 1910. Daarvoor moeten we terug naar de periode van Jaap Eden en Mathieu Cordang. Tijd om de overzichten daarop aan te passen. En hoog tijd voor opnieuw een NK in Ede.
Het Nederlands kampioenschap wielrennen vindt dit jaar plaats in het Gelderse Ede. Op woensdag 26 juni zijn de tijdritten met start en finish aan de Arnhemseweg. Op zaterdag 29 juni en zondag 30 juni worden de wegwedstrijden verreden. Die gaan over een glooiende omloop van 25 kilometer tussen Ede, Bennekom en Wageningen. Meer informatie op www.nk2019.nl
krantenknipsel_AlgHandelsblad_26_7_1910
Krantenknipsel_Telegraaf_27_7_1910
- Ranking the stones, het sterrensysteem van de kasseistroken - 14/04/2022
- Recensie: magazine Wachten op de koers (deel 1) - 21/04/2021
- Vijf redenen waarom Parijs-Roubaix de allermooiste is - 22/03/2021