2004 zou het jaar worden waarin de Tour door de Westerscheldetunnel zou rijden. Nu, 11 jaar later, komt met de finish op Neeltje Jans een einde aan een Zeeuwse lobby die uiteindelijk ruim 15 jaar zou duren.
Die dag, zaterdag 2 september 2000, loopt Tourdirecteur Jean-Marie Leblanc met een groene bouwhelm en oranje hesje onder het water van de Westerschelde. De Fransman wordt getrakteerd op een glas champagne en ziet even later Léon van Bon de Delta Profronde winnen in de straten van Goes. “Het is een prachtig bouwwerk,” reageert Leblanc op de dan nog in aanbouw zijnde tunnel. Er is echter maar één maar: vanuit de ruim 6 kilometer lange tunnel kunnen geen live-televisiebeelden worden uitgezonden.
De Zeeuwse delegatie is dan al ruim een jaar bezig om contacten met de Tour-organisatie aan te halen. Allemaal met medewerking van tussenpersonen die in toegang hebben tot de Tourdirecteur. Oud-renner Jacques Hanegraaf is in die jaren communicatiemedewerker bij de Duitse Telekomploeg en gooit in 1999 het balletje op bij Leblanc. In de jaren daarna wordt de lobby intensiever. Het provinciebestuur wordt overtuigd, gemeenten haken aan en met de regionale energieleverancier Delta is een belangrijke geldschieter gevonden. Bennie Ceulen, die al eerder voor Valkenburg (1992) en Den Bosch (1996) de Tour naar Nederland haalde en goed bevriend is met Leblanc, wordt benoemd als contactpersoon tussen de Fransen en het Zeeuwse comité.
Regelmatig reizen delegaties naar Frankrijk, vergezeld door oud-renners als Jan Janssen en met een pannetje mosselen van Prins & Dingemanse onder de arm.
Concurrentie
De Zeeuwen zijn echter niet de enigen die hengelen naar de aandacht van Leblanc en de zijnen. In Parijs komen ze ambtenaren uit Valkenburg tegen. Zij haalden de Tour al in 1992 eens naar binnen en zijn dus een geduchte concurrent.
Als in 2003 bekend wordt dat Rotterdam zich in de strijd gaat mengen voor een Tourstart, stijgt de onvrede. KNWU-voorzitter Joop Atsma ergert zich aan de “wildgroei aan potentiële etappeplaatsen.” Volgens hem heeft Zeeland, samen met Valkenburg, de beste papieren en moet er voor gezorgd worden “dat zij zich niet aan de kant laten vegen”.
Dat een etappe in 2003 niet haalbaar is wordt al snel duidelijk. De Westerscheldetunnel is dan nog niet opgeleverd en de Tour blijft, vanwege het 100-jarig jubileum, in eigen land. Zeeland krijgt dan ook een tegenvaller te verwerken als duidelijk wordt dat de ASO er voor kiest om in 2004 Nederland links te laten liggen en vanuit Luik vier dagen door te brengen in België. Een jaar later in dezelfde omgeving koersen is allerminst waarschijnlijk. De allerlaatste Zeeuwse pijlen zijn gericht op 2006.
Inmiddels is het de Zeeuwen en Limburgers wel duidelijk dat er samengewerkt moet worden en er wordt dan ook actief gespeculeerd over combinatie tussen Valkenburg en Zeeland. Volgens Atsma is het half 2003 al “zo goed als zeker dat we die Touretappe tussen Zeeland en Limburg, of andersom, krijgen.”
Een tweede bliksembezoek van Leblanc aan de bijna opgeleverde Westerscheldetunnel versterkt het vertrouwen. Tijdens de zomer van 2004 komt de parkoersbouwer van de Tour, Jean François Pescheux, in het geheim routes verkennen in Limburg en Zeeland.
In het voorjaar van 2005 kopt de PZC over de Tourambities: “We weten het voor 95 procent zeker”. Straatsburg heeft inmiddels het Grand Départ binnengehaald. Via Limburg kan dan prima naar een Zeeuwse finish op de Oosterscheldekering worden gekoerst. “Technisch gezien de beste plaats. En een mooier parkoers is niet denkbaar om de Zeeuwse waterwerken aan de wereld te laten zien.”
Tegenslag
“We hebben verloren.” Verslagen reacties in de pers op 4 oktober 2005. De ASO heeft de dag ervoor het definitieve rittenschema bekend gemaakt voor de Tour van 2006. Valkenburg krijgt de finish van de derde etappe, maar daar moet Nederland het verder mee doen.
Hoofdsponsor Delta, het regionale energiebedrijf, gooit de handdoek in de ring. “We hebben ingezet op de Tour van 2006 en willen dit circus met alle onzekerheden niet nog een keer ondersteunen.”
Keer op keer werd de komst van de Tour met een jaar uitgesteld, maar nu haken online casino de Zeeuwen af. In vage beloften voor de toekomst wordt niet langer meer geloofd, in de eerste plaats omdat Jean-Marie Leblanc zelf afzwaait als directeur. Maar ook een directiewissel bij Delta en provinciale verkiezingen maken dat er van voor af aan moet worden begonnen met het winnen van draagvlak in de provincie.
Waar het is mis gegaan weet niet niemand. Het verdelen van start- en finishplekken over de talloze aanvragen die de ASO binnenkrijgt is een spel achter gesloten deuren. De invloed van Bennie Ceulen, spin in het web voor zowel de Valkenburgse als de Zeeuwse lobby, is beperkt. “Ik geef aan wat mijn wensen zijn voor Nederland en het is de Tour die uiteindelijk beslist. Voor Zeeland zag het er tot het laatste moment goed uit, maar omwille van het parkoers zijn er helaas toch nog andere keuzes gemaakt.”
Trauma
Ondanks twee jaar stilte lijkt er in de winter van 2008 sprake te zijn van een kleine opleving. Duidelijk wordt dat Nederland grote kans maakt op een Tourstart in Rotterdam danwel Utrecht. De Zeeuwen staan nog niet te springen na de teleurstelling van twee jaar eerder. “We waren zo dichtbij en vinden nog altijd dat we wel heel snel zijn afgeserveerd. Dat willen we niet weer meemaken.” Een doorkomst ziet Zeeland niet zitten, alleen een optie van een start en finish is bespreekbaar. “De Tour zou het als een morele plicht moeten zien om Zeeland één of twee etappes te gunnen.”
Terwijl de Rotterdamse burgemeester Ivo Opstelten de champagne inschenkt en Jeroen Wielaert in Utrecht zijn verlies nog moet verwerken weten de Zeeuwen nog steeds niets definitief. Rotterdam “past perfect in de route die we in ons hoofd hebben voor 2010,” geeft Tourdirecteur Christian Prudhomme aan, maar dat zegt niets over een passage door Zeeland.
Wanneer duidelijk wordt dat de etappe vanuit Rotterdam wel degelijk over de dammen door Zeeland trekt, is de reactie hoogstens gematigd positief. Geen start, geen finish en slechts “televisieminuten wanneer wielerminnend Europa de lunch net achter de kiezen heeft.”
Toch lijkt de bittere nasmaak verdwenen wanneer na een succesvolle Giro-finish in het sfeervolle centrum van Middelburg uiteindelijk ook de Tour via de Oosterscheldekering door Zeeland trekt. ‘Zeeland omarmt Tour de France’ kopt de PZC op 5 juli 2010, inclusief foto van een compact peloton met op de achtergrond de kenmerkende pijlers van de Oosterscheldekering. Vanaf Neeltje Jans, het eiland dat deel uitmaakt van de waterkering, kijken de leden van het Zeeuwse Tourcomité tevreden toe hoe eerst de reclamekaravaan en later het peloton passeert.
Hotelkamers
Hiermee lijkt het hoofdstuk Tour de France afgesloten voor de Zeeuwen. Totdat begin november 2013 bekend wordt dat Utrecht het Grand Départ van 2015 mag organiseren. Halsoverkop wordt het oude comité nieuw leven ingeblazen, het provinciebestuur toont zich welwillend, contacten worden weer aangehaald.
Als dan op 27 november bekend wordt dat de ASO honderden hotelkamers in de provincie heeft gereserveerd lijkt er geen twijfel meer over te kunnen bestaan: Zeeland wordt alsnog finishlocatie. Het comité weet nog van niets en ook Christian Prudhomme ontkent iets te weten wanneer hij diezelfde week Utrecht aandoet. “En als ik het wel wist, kon ik er niets over zeggen.”
Zeeland moet nog bijna een jaar wachten totdat op 21 oktober 2014 in Parijs het parkoers bekend wordt gemaakt van de Tour 2015. Gelukkig worden de Zeeuwen nu niet teleurgesteld: Zélande staat op de routekaart. De finishlijn zal worden getrokken op Neeltje Jans, 166 kilometer vanaf de Utrechtse binnenstad.
Zo komt er op 5 juli een einde aan een jarenlange lobby van flitsbezoekjes en handen schudden. Jaren waarin hoop en teleurstelling elkaar afwisselden. 15 jaar nadat Jean-Marie Leblanc zich op champagne en mosselen liet trakteren kan Zeeland eindelijk het feestje vieren waarnaar het zo lang heeft uitgekeken.
- Zeeuws geduld na 15 jaar beloond - 30/06/2015
- Het gebaar van Prudhomme - 27/10/2014