Gent-Wevelgem heet sinds enige jaren Gent-Wevelgem In Flanders Fields. Daarmee besteedt de organisatie aandacht aan de historische gebeurtenissen in het noordwestelijke deel (en dus de Westhoek van België) van het front tijdens de Eerste Wereldoorlog. Daar kun je allerlei cynische stukken over schrijven, bijvoorbeeld over een sprintkoers die meer aandacht kan gebruiken. Als je heel erg van het padje bent kun je het zelfs lijkenpikkerij noemen. Ik denk dat er iets anders aan de hand is. Gent-Wevelgem is al jaren een 1.UWT koers. Voor de aantrekkelijkheid van hun koers hebben ze WO1 niet nodig. Maar ze benadrukken het tegenwoordig wel. Ik vind dat te prijzen.

Dit jaar, hoewel al jaren 50 procent van de koers door WO1-historie heen fietst, herdenkt GW de loopgraaflinies van rond Ploegsteert (Plugstreet voor de Engelsen) en de kerstbestanden die daar in 1914 plaatsvonden. De renners rijden een aantal stroken ten noorden van Ploegsteert, wisselen net zo vaak van Duits-geallieerde frontgrens als van taalgrens nu, en fietsen dwars door het indertijd volledig vernietigde gebied.

In 1914 viel het met die vernietiging nogal mee. De Duitse troepen werden door de Belgische troepen, die niet ingecalculeerd waren als dappere tegenstrijders, in heel België opgehouden. Het Duitse aanvalsplan van Von Schlieffen, ergens opgesteld eind 19e eeuw, en bedoeld om een schaarbeweging door België en Frankrijk te maken, werd onuitvoerbaar. De Belgen trokken zich terug in de Westhoek, de Fransen en Britten herpakten zich na een dramatische terugtocht op de Marne en daarna, nog geen loopgraaf te zien, vocht men zich een schuine weg richting de Belgische Noordzeekust. Deze ‘Race to the Sea’ zorgde dat de Britten, Fransen en Duitsers elkaar niet doorbraken. Deze ‘race’ voerde langs Ieper en kwam uiteindelijk tot stilstand op het strand van Nieuwpoort. Het Belgische leger maakte de doorgangen in de spoordijk Nieuwpoort-Diksmuide dicht en de sluiswachter van Nieuwpoort liet in het geheim vanuit de Ganzenpoot (een sluiswerk bij Nieuwpoort) de sluizen zo open dat het terrein tussen de Duitsers en de Belgen geïnundeerd werd. Dit werd de wacht aan de IJzer die vier jaar zou duren.

Gent-Wevelgem voert door Diksmuide en als de heli al in de lucht is (ik vermoed van niet), kunt u de loopgraven langs de IJzer zien. De Belgen noemden dit deel van het front de Dodengang.

Gent-Wevelgem In Flanders Fields herdenkt andere dingen. In dit diffuse deel tussen Frankrijk en België is vier jaar lang zwaar gevochten. Door Duitsers uiteraard, door Fransen, maar met name door het Gemenebest. In die tijd beschikte het Britse Rijk over Indiërs, Zuid-Afrikanen, Canadezen, Australiërs, Nieuw-Zeelanders etc. Zelfs Ieren vochten mee voor het land dat hun onafhankelijkheid onderdrukte. Uit de helikopter zijn zo veel begraafplaatsen te zien en ongeveer de helft van deze jongens, in dezelfde leeftijd als de coureurs, die hier zijn gevallen hebben geen gekend graf.

Gent Wevelgem In Flanders Fields herdenkt vooral met deze onverharde wegen het kerstbestand in 1914. Zoals de FIFA in de buurt van Ploegsteert een monumentje heeft opgericht voor de Duitse en Engelse regimenten die hier rond Kerst gevoetbald hebben. Allemaal teleurgesteld, want men beloofde dat ze voor kerst de winst en een glorieuze thuiskomst. Allemaal zagen ze dat dat niet ging gebeuren. De verbroedering rond Kerst 1914 kwam bij de Duitsers vandaan. In Ploegsteert zijn de ‘Stille Nacht’-zangers voor het eerst over de top gegaan. Eerst applaudisseerden de Britten vanuit de loopgraven over het gezang. Die avond vond er ook elders over grote delen van het front in Vlaanderen en Noord-Frankrijk verbroedering plaats. Bij Ploegsteert vond er dus zelfs een voetbalmatch plaats tussen Duitsers en Britten. Naar verluidt wonnen de Duitsers met 2-0 (en dat zal Gary Lineker bevallen).

Maar Gent-Wevelgem herdenkt niet alleen maar een potje voetbal. Er wordt tijdens de koers langs allerlei bakens die refereren aan WO1 gefietst. In dit deel van het front zie je niet veel meer terug in het landschap behalve de begraafplaatsen die overweldigend zijn. De Kemmelberg is één groot Ossuarium. De mannen fietsen hier door gewond geraakte grond.

WO1. Sport kon in dat eerste halfjaar van de oorlog nog verbroederen. Ze zouden immers naar huis gaan. De meeste jongens aan beide zijden hadden inmiddels al in de gaten dat dat niet ging gebeuren. Want in dit landschap is vier jaar lang gevochten. De voetballers van toen wisten nog niets van gas en van de mijnenoorlog die de voeten (en het leven) onder hen weg zou blazen. Het is een terrein van historie. Historie die met Kerst 1914 nog een beetje hoop en menselijkheid kende. In de loopgraven waarlangs Gent-Wevelgem over onverharde wegen voert. De FIFA herdenkt een voetbalwedstrijd met Kerst 1914; Gent-Wevelgem gedenkt vier jaar bittere strijd.

Waarin ook wielrenners sneuvelden. Bijvoorbeeld de inmiddels één na jongste Tourdeelnemer ooit. Zijn verhaal lees je hier.

Nico Oudhof
Laatste berichten van Nico Oudhof (alles zien)