Foto Rob Croes - Anefo - CC
Ga toch fietsen!
We zijn Europees kampioen zitten. En als we dat doen gebeurt dat ook vaak nog eens met onze handen vastgelijmd aan schermen of toetsenborden. Tel daar bij op dat onze gezondheid – zowel fysiek als mentaal – steeds verder achteruit dreigt te sukkelen. Al met al een polycrisis van jewelste. Het is dus de hoogste tijd om letterlijk én figuurlijk in beweging te komen, in een wereld die schreeuwt om meer verbinding. Een patent wapen in de strijd tegen beweegarmoede staat bij welhaast elke Nederlander in de schuur. Je raadt het al: de trouwe tweewieler.
De alarmbellen rinkelen vanuit meerdere kanten. Vanuit artsen, de wetenschap, gezondheidskoepels. In de Volksgezondheid Toekomstverkenning van het RIVM staat te lezen dat als we niets doen in 2050 het percentage dat overgewicht heeft toeneemt tot 64%. En erger nog, dat percentage neemt het meeste toe in de leeftijdscategorie van 18 tot 44 jaar. Oftewel, op steeds jongere leeftijd lopen we kans op chronische gezondheidsproblemen. Ook bij de gezondheidsmonitors van de GGD’en slaan de meters alarmerend rood uit. Bijvoorbeeld waar het gaat om de mentale gezondheid van jongeren. Stress, prestatiedruk, maatschappelijke thema’s, (mate van) sociale en digitale contacten. Constante prikkels, de hele dag door. Al die factoren dragen bij.
Het huidige tijdsgewricht is daarin ook niet helpend. Maar misschien is dit juist wel het moment om het tij te keren, de druk op de gezondheidszorg én op onszelf te verlichten. In plaats van solistisch op koers gaan is juist zaak de handen ineen te slaan. Vorm een peloton. Juist in die publieke ruimte liggen kansen om meer zaken in samenhang aan te pakken. Bij uitstek is dat de plek om elkaar te ontmoeten en ont-moeten. De tijd is rijp om die straat terug te pakken, om de functie van de openbare ruimte te bevragen. Neem bijvoorbeeld de beweging achter De Rechtvaardige Straat, waar onder meer fietsprofessor Marco te Brömmelstroet oproept om juist de straat weer te gaan zien als plek om te spelen, ontmoeten, bewegen, te verbinden. Niet alleen om ons blik te stallen of door te laten stromen. Waar we in onze auto’s verworden tot individuen die voornamelijk toeterend communiceren biedt juist actieve mobiliteit kansen tot verbinding en ontmoeting. Zo zijn ook initiatieven als de Beweegalliantie, Lang zullen we leven of Gezonde Prikkels breekijzers voor meer beweging, met een heus peloton aan betrokkenen en een aanpak die gericht is op de langere termijn en de combinatie tussen leefomgeving en gezondheid. Onthaasting biedt de samenleving de broodnodige zuurstof. En meer groen stimuleert niet alleen die interactie, het wapent onze bebouwde omgeving ook nog eens tegen klimaatextremen. De gemeente Eindhoven bewees dat de positieve gezondheidswaarde van de aankoop van het nieuwe stadsbos berekend kan worden. Dat moet dan toch ook kunnen met de waarde van fietsroutes.
Waarom dan de tweewieler? Omdat ook fietsen een beproefde en bewezen manier van reizen is om te ontstressen en je mentale gezondheid te verbeteren. Tijdens het fietsen (en ook wandelen) komt dopamine vrij. Het gelukshormoon. En de blik op oneindig, in plaats van oneindig op het scherm. Tel daar bij op wat groen doet met onze mentale gesteldheid. Om die reden moeten we in onze ruimtelijke ontwikkeling een brede blik op gezondheid meenemen. Denken in ecosystemen die samenwerken, werken vanuit samenhang. Om dat geluk te vergroten kunnen helden natuurlijk een inspirerende bijdrage leveren. Onze jeugd heeft voorbeelden nodig. Rolmodellen. Niet alleen hedendaagse iconen als Mathieu van der Poel, Wout van Aert, Lotte Kopecky en Demi Vollering, maar ook vaders, moeders, buren, vrienden. Wij allemaal. Duelleer op je racefiets met kinderen uit de buurt, doe bordjessprintjes. Laat zien hoe leuk het bewegen is, trek kinderen (en ook volwassenen) los van de schermpjes en beschermde omgevingen en ga de paden op en de lanen in. En natuurlijk kan het initiatief van Thijs Zonneveld en Vincent Luyendijk om sporthelden uit te nodigen op scholen daarbij ook helpen. En inspireren om de rode loper die het fietspad is optimaal te benutten. Naast al die andere sporten, uiteraard, maar Het is Koers blijft natuurlijk wel een fietsersbolwerk.
Want wat we nodig hebben zijn de voorbeelden van hoe het wél kan. Maak er een avontuur van, op de (bak)fiets naar de bouwmarkt, naar de stad, naar familie en vrienden. Weg van de aangeleerde vanzelfsprekendheid om voor elk uitje in de auto te stappen. Onthaast, pak die omfietsroute, voel je die ontdekkingsreiziger die zonder navigatie de fraaiste nieuwe paden ontdekt. Door het groen, langs het water, voorbij onbekende dorpjes of gebieden. Of als je toch hulp nodig hebt hierbij, raadpleeg fietsrouteplanner Toertje. Trek er fluitend, lachend, zingend op uit. Zoek je weg dwars door de natuur. Ga wat gezonde boodschappen doen met een ommetje bij de boer in het buitengebied. Op spierkracht weg van de jachtigheid. Een passie voor de fiets begint bij het enthousiasme en de veiligheid om er op uit trekken een vanzelfsprekendheid te maken. En bij een leefomgeving die optimaal uitnodigt om te bewegen. Een patent medicijn tegen dichtslibbende aderen en wegen, om te verbinden in plaats van verbinden. Pak beetje bij beetje de straat terug, herontwerp onze steden en dorpen tot plekken waar veilig bewegen weer de norm is. Laten we onszelf én anderen dat gezondheidskeurmerk gunnen. Een beter leven begint bij ons zelf. Van de socials naar het écht socializen. En aan ons, de mensen die toch al fanatiek trappen, de oproep om dat peloton uit te breiden. Bij mee- én tegenwind. Op dat oer-Nederlandse icoon, de tweewieler, in de meest letterlijke zin een beweging opstarten.