Hoe Roger Swerts Gent-Wevelgem won zonder als eerste over de streep te komen

Het aantal keren dat de renner uit Heusden, in Belgisch Limburg, in de finale van een aansprekende koers in kansrijke positie belandt, is bijna letterlijk op de vingers van één hand te tellen. Aan Swerts’ talent of inzet ligt het allerminst. Aan zijn rol binnen de Molteni-ploeg des te meer. De Belg is de meesterknecht van Eddy Merckx en wijkt over het algemeen in de eerste koersuren niet van diens zijde. Als het werk gedaan is en zijn kopman de meeste, zo niet alle, concurrenten heeft afgeschud, rijdt Swerts in een relatief rustig tempo naar de aankomst, zich verheugend op de champagne die niet lang daarna weer overvloedig zal worden uitgeschonken. Slechts heel af en toe, als het de Kannibaal behaagt, offert de kopman zichzelf op en mag een van zijn Molteni-knechten voor eigen kansen rijden. De Amstel Gold Race van 1969 – we hadden het er toevallig drie dagen geleden nog over op Het is Koers! – is er een goed voorbeeld van. Merckx fungeerde destijds als handige bliksemafleider, waar ploegmoet Guido Reybrouck van mocht profiteren en zo de vrijgeleide, die hij van zijn kopman cadeau kreeg, kon omzetten in een klinkende overwinning. Drie jaar later krijgt Swerts een soortgelijke ‘joker’ in handen gedrukt. Ondanks dat Merckx vierentwintig dagen voordat Gent-Wevelgem op de kalender staat voor de vijfde maal Milaan-Sanremo heeft gewonnen, verkeert de veel-winnaar niet in goeden doen. In de derde etappe van Parijs-Nice was de Belg ruw tegen het asfalt geklapt en de daar opgelopen rugblessure bezorgt hem nog altijd meer last dan hem lief is. Vandaar dat Merckx ’s ochtends bij de start in Gent in zijn achterhoofd heeft dat een van zijn helpers de eer van Molteni hoog mag houden op weg naar Wevelgem. Zelf zal hij zich niet per se verstoppen, maar zeker ook niet tot het uiterste gaan.

Swerts grijpt de spaarzame kans vanzelfsprekend dankbaar met beide handen aan. Om daadwerkelijk met de bloemen te kunnen zwaaien dient hij in de straten van Wevelgem nog wel eerst af te rekenen met enkele kapers op de kust. Dat dat er uiteindelijk slechts drie zijn is geheel te danken aan de hulp van Merckx. Als na 160 dodelijke saaie kilometers, die net zo spannend zijn als een glas water zien verdampen, eindelijk twee renners voorop komen, neemt De Kannibaal hoogstpersoonlijk het initiatief. Met enkele anderen zet hij de achtervolging in en is zo verantwoordelijk voor het ontstaan van een acht man tellende kopgroep. Op de pittige Vlaamse klimmetjes wordt die al snel uitgedund tot een kwintet. Het is opnieuw de verdienste van Merckx. Het verschroeiende tempo dat hij aanhoudt kan alleen door Verbeeck, Gimondi, Swerts en nog een andere Belg, Antoine Houbrechts, bijgebeend worden. Het sterke optreden doet vele volgers twijfelen aan de mate waarin de in Parijs-Nice opgelopen kwetsuur nog altijd invloed heeft. Als hij zou willen kan de Kannibaal zijn rivalen vermoedelijk met gemak afschudden, maar Merckx houdt zich aan het voornemen dat hij diezelfde ochtend in zijn hoofd geprent heeft. Vandaag is de dag om een trouwe knecht te belonen. Na het binnenrijden van Wevelgem doet Merckx nog een paar kopbeurten ten dienste van Swerts. In de sprint zal hij zich niet mengen. De kopman vertrouwt op de kwaliteiten van de renner die normaal een van zijn meest loyale steunpilaren is. Die maakt echter de kapitale fout veel te vroeg aan te gaan. Op liefst driehonderd meter van de meet lanceert Swerts zich al. Zo lijkt hij Gimondi in een zetel naar de overwinning te leiden. De Italiaan dendert hem op hoge snelheid voorbij en heeft de zege voor het grijpen, maar dan komt Verbeeck als een duveltje uit een doosje buitenom opzetten. Het tumult dat vervolgens ontstaat is de reddingsboei voor Swerts. Verbeeck stuurt plotseling naar rechts – na afloop zal de Belg zeggen dat Gimondi hem bij zijn koersbroek greep, waardoor hij een afwerend gebaar maakte, de macht over het stuur verloor en daardoor onverwacht naar rechts zwenkte – en snijdt Gimondi bruusk af. Die moet vervolgens vol in de remmen en raakt door het snelheidsverlies zijn tweede positie kwijt. Merckx ziet het achter het trio met lede ogen aan en Houbrechts is niet bij machte zich in de spurt te mengen. Terwijl Verbeeck iets doet dat lijkt op het claimen van de winst, tegen beter weten in, en Gimondi hevig gesticulerend zijn ongenoegen uit, is Swerts de finishlijn tamelijk geruisloos als tweede gepasseerd. De Belg is in werkelijkheid de lachende derde. Als de jury na ampel beraad een uur later eindelijk het verdict van Wevelgem uitspreekt, blijkt dat Verbeeck onreglementair heeft gesprint. Hij wordt teruggezet naar de laatste plaats van de vijf man tellende kopgroep. Zonder echt te hebben gewonnen boekt Roger Swerts zijn grootste zege.