De etappe Arras-Amiens op 8 juli 2015 staat volledig in het teken van de gebeurtenissen van de Eerste Wereldoorlog. De parcoursbouwer van ASO heeft daar zichtbaar over nagedacht; de route voert door een drietal gebieden met elk haar eigen geschiedenis. Op papier een etappe voor sprinters, dus de kans bestaat dat u tijdens de uitzending getrakteerd wordt op heel veel beelden uit de helikopter. Deze bijdrage heeft tot doel een en ander te duiden, want zowel geografisch als historisch loopt de boel hier nogal door elkaar.
Nadat eind 1914 de Race naar de Kust beslecht was, groeven de Duitsers en de Geallieerden zich tegenover elkaar in loopgraven in. Van Nieuwpoort tot aan de Zwitserse grens bij Basel ontstond zo een lange linie. De Duitse troepen zaten in bijna elke situatie op de strategisch meest gunstige posities; zij hadden zich eind 1914 met gebruikmaking van geografische voordelen teruggetrokken, de Britten en Fransen zo met zich meetrekkend. Bijna overal keken de Duitsers letterlijk neer op hun tegenstanders.
De etappe van 8 juli start niet in de richting van Amiens. De route voert in NW richting de stad uit. Hier probeerden in het voorjaar van 1915 de Fransen de Duitse troepen van de strategische heuvels van Lorette en Vimy te verdrijven. Vandaag de dag nog is de hopeloosheid van hun militaire situatie te zien; lichtoplopend open veld voert naar de steile heuvels. De etappe passeert na 4 kilometer al de imposante ruïne van de middeleeuwse Abdij van Mont St Eloi, slachtoffer van de continue artilleriebeschietingen. Na 13 kilometer rijden we Ablain St Nazaire binnen. Hier getuigt de ruïne van de kerk van de strijd en begint de klim naar Lorette.
Op 9 mei 1915 wordt de aanval vanuit de loopgraven beneden ingezet op de twee heuveltoppen. De strijd, die enige maanden duurde, kostte 102.500 Franse levens. Nu bevindt zich op de heuveltop van Lorette de grootste Nécropole van Frankrijk, een grote kapel en een crypte met kisten van Onbekende soldaten. Dagelijks wordt hier de wacht gehouden door Franse vrijwilligers. De graven die u ziet zijn slechts een vijfde deel van het totale aantal Franse slachtoffers hier. Op 11 november 2014 werd de Anneau de la Mémoire door President Hollande geopend. Dit ovale monument bestaat uit metalen platen met daarin de namen van ongeveer 600.000 gesneuvelden in dit deel van Frankrijk. Het bijzondere van dit monument is dat het slechts namen bevat, geen rangen of nationaliteiten. Hier staan Duitsers, Fransen, Indiërs, Tsjechen, Marokkanen, Britten, Portugezen, Senegalezen etc etc broederlijk bij elkaar. Twee namen noem ik hier: Jan van Weegen, een 24 jarige jongen geboren aan de Oude Delft, die dienst nam in het Eerste Regiment van het Vreemdelingenlegioen. Hij diende samen met François Faber, de Luxemburgse Tourwinnaar van 1909.
Faber werd in de Eure geboren. Zijn vader behield de Luxemburgse nationaliteit. François, die nooit in Luxemburg heeft gewoond, nam de nationaliteit van zijn vader aan omdat de Franse dienstplicht anders een nare onderbreking van zijn wielercarrière zou zijn. Vanaf 1906 reed hij als prof de stenen uit de straat. Op zijn palmares staan Paris-Tours, Paris-Roubaix, Paris- Bruxelles, Bordeaux- Paris, Lombardije, en liefst 19 Touretappes. In het jaar dat hij de Tour won deed hij dat met winst in liefst 6 etappes. In augustus 1914 nam hij alsnog dienst in het Franse leger. Als Luxemburger kwam hij terecht in het Vreemdelingenlegioen. Over zijn dood bestaat een mooi apocrief verhaal. Hij zou in de loopgraaf een telegram over de geboorte van zijn dochtertje hebben ontvangen, verheugd opgesprongen zijn en door een Duitse sluipschutter zijn geraakt. Het feit dat er een brief bestaat waarin hij zijn vrouw feliciteert met de geboorte maakt deze lezing ongeloofwaardig. Uit verslagen van die tijd blijkt dat hij bij een poging om een gewonde kameraad te bergen in het Niemandsland getroffen is door een granaat. Misschien was het Delftse Jan wel; beiden dienden op dezelfde velden aan de voet van Lorette in hetzelfde regiment, sneuvelden op 9 mei 1915 en beiden hebben geen gekend graf. Faber werd vroeger herdacht met een eigen stèle in de kerk van Lorette; tegenwoordig hangt er tussen de talloze gedenkplaten in de kerk ook één voor hem; François Faber, cycliste.
De route daalt de heuvel af en voert 5 kilometer verder naar de klim van Vimy. Het offensief van mei 1915 was niet overal succesvol. In eerste instantie werd de heuvel van Vimy veroverd door de Marokkaanse divisie van Philippe Pétain. Aan de flanken mislukte de aanval zodat de Marokkanen zo goed als omsingeld werden. Na hevige strijd konden zij het bruggenhoofd niet houden. De Duitsers heroverden de heuvel en die situatie zou tot 1917 voortduren, niet bij gebrek aan kostbare pogingen.
Ook deze klim is kort maar steil. De route voert een naaldbos in. Op 9 april 1917, in een zware sneeuwstorm, ondernamen de Canadezen, voor het eerst als een eigen leger opererend, een aanval op de Duitse stellingen. Het is het grootste succes van de Canadezen in WO1 maar ging ten koste van enorme verliezen; in een paar dagen tijd verloren 3600 Canadezen hier hun leven. Als symbool heeft Frankrijk Canada deze heuvel geschonken. Bovenop Vimy-ridge bevindt zich, naast het monument voor de Marokkanen uit 1915, het immense kalkstenen gedenkteken dat de vlakte van Douai, waar het allemaal om te doen was, overheerst. Naast een grote begraafplaats vindt men hier ook de sporen van de mijnenoorlog die zich hier afspeelde. De heuvel is doorsneden met tunnels die dienden om de posities van de tegenstanders te ondermijnen en in de lucht te laten vliegen. Op sommige plaatsen lagen de Duitsers en Canadezen nog geen twintig meter van elkaar af. Canadese studenten, die hier als vrijwilliger een aantal maanden dienen, verzorgen dagelijks volmaakt tweetalig rondleidingen door de gangen in de heuvel en de nogal clean gerestaureerde loopgraven. Boven zijn de kraters van de onophoudelijke artilleriebeschietingen nog zichtbaar. Schapen houden het gras kort (machinaal maaien is door onontplofte munitie nog steeds te gevaarlijk); het maakt de aanblik bedrieglijk parkachtig.
De route daalt af naar Neuville St Vaast. Hier, aan de andere kant van de heuvels, ligt de grootste Duitse begraafplaats in Frankrijk met tussen de restanten van bunkers bijna 45.000 graven. Hier verlaat deze herdenkingsetappe het eerste deel van het front; we zijn inmiddels 28 kilometer onderweg.
- Jan Janssen is een held - 11/12/2018
- Samen winnen: de beker van Bobbie Traksel - 26/04/2017
- Ploegsteert, Plugstreet en Gent Wevelgem In Flanders Fields - 13/02/2017
Geef een reactie