“I didn’t live a lot of lies. But I lived one big one.”
Daar zit je dan als documentairemaker maar mooi mee. Het uitkomen van die ene, grote leugen maakt dat een compleet afgeronde documentaire de prullenbak in kan. Het was volgens maker Alex Gibney nochtans een mooi verhaal. Over de sluwe oude krijger die in een waaieretappe zijn jonge rivaal binnen de ploeg meteen op achterstand zet, dan toch moet buigen tijdens de klim naar Verbier, om uiteindelijk met veel courage aanvallen af te slaan en alsnog het podium te halen. Eind goed al goed.
Armstrong zelf vond eigenlijk al meteen in 2009 dat hij het verhaal verpest had. Hij won de Tour die zomer immers niet, dus verloor hij ‘m. “Sorry for screwing up your documentary.”
De regisseur besloot zijn roer om te gooien toen hij merkte dat de beerput open ging. De stank had zijn document, dat door critici al op voorhand als puff piece werd afgedaan, in één klap bedorven. In een poging er toch nog wat van te maken zocht hij zijn hoofdrolspeler opnieuw op. Gibney vond dat Armstrong hem een verklaring schuldig was. Armstrong stemde toe, ze spraken direct na de bekentenis bij Oprah. Gibney vroeg ook anderen voor de camera: Tyler Hamilton, David Walsh, Franky & Betsy Andreu, George Hincapie, Jonathan Vaughters, ze komen allemaal voorbij.
De filmmaker wil te weten komen waarom hij zijn comeback eigenlijk maakte. Armstrong zelf beantwoordt die vraag vooral in krachtige oneliners. Dat hij erg graag wint, maar boven alles nooit wil verliezen. En in 2009 wilde hij clean winnen, zo zegt hij nu. De camera zoomt even in op zijn grijs geworden haar als hij zegt dat het hem zwaar viel om die Tour te rijden. Armstrong blijft ook na zijn ontmaskering een zelfverzekerd verteller. Alleen als de interviewer het hem moeilijk maakt trekken zijn lippen even samen. Manager of his own storyline, aldus de voice-over. Nog steeds.
Zijn critici analyseren zich een slag in de rondte, en benadrukken vooral Armstrongs machtsgebruik in en om de koers. Hij kon rivalen echt vernederen. Frankie Andreu legde ooit belastende verklaringen tegen Armstrong af, maar kreeg later opvallend genoeg het ‘exclusieve’ recht om Lance na de finish van een Touretappe te mogen interviewen. Dat deed Frankie dan maar. Het zijn pijnlijke gesprekjes.
The Armstrong Lie gaat vooral over de krachten in de sport: geld en macht. De regisseur weet wel raad met die thema’s. Gibney maakte eerder veelgeprezen documentaires over corruptieschandalen, de Enron-affaire en Wikileaks. Feilloos legt hij de vinger op de zere plekken: de UCI die wist van een positieve test op Cortisone, zonnebrillensponsor Oakley die absoluut geen belastende verklaringen van Betsy Andreu duldt. Een scene waarin Armstrong, Bruyneel en Stapleton praten over het risico van negatieve pers voorafgaand aan de comeback in de Tour geeft een mooi inkijkje in de boardroom van the Boss. Een hoogtepunt in de film, net als het exclusieve gesprek dat Gibney van Lance mocht voeren met arts Michèle Ferrari. De Italiaan wordt gefilmd terwijl hij thuis met een stopwatch in de hand de etappe naar Mont Ventoux bekijkt. Het zijn de krenten in de pap omdat juist Armstrongs vertrouwelingen nauwelijks aan het woord komen. Nadat het deksel van de beerput werd gelicht kwamen nog slechts de usual suspects voor de camera. Bruyneel zien we in de film alleen op de beelden uit 2009, bijvoorbeeld wanneer hij vanuit de volgauto in het Spaans tekeer gaat tegen zijn renner Contador.
Voor fanatieke wielervolgers is de film voor een groot deel mosterd na de maaltijd. Wie stukken las uit USADA of het boek van Hamilton, en de interviews met Oprah bekeek, ziet veel opnieuw voorbij komen. Minder goed geïnformeerde kijkers krijgen een even heldere als uitgebreide samenvatting van de ontmaskering. Lance blikt soms persoonlijk terug. Met een glimlach bevestigt hij het bestaan van ‘Motoman’, de dopingkoerier annex klusjesman die het team van Armstrong achterna reed tijdens de Tour.
Het is een film die bovendien kort en bondig uitlegt wat wielrennen is en welke rol doping inneemt. Cycling for dummies, compleet met uitleg over de functie van bidonnenhalers, waaierrijden en rode bloedlichaampjes, snel en aantrekkelijk gemonteerd.
De film is na de valse start herverpakt tot een aaneenschakeling van archiefbeelden en korte stukjes interview. Het filmmateriaal uit de Tour van 2009, dat als werktitel ‘the road back’ kreeg, speelt slechts een bescheiden rol maar levert wel de mooiste scènes. The Armstrong Lie kan daardoor ook de meest fanatieke wielervolger ruim twee uur boeien. Het was dan ook een fantastische Tour, die van 2009.
The Armstrong Lie. director Alex Gibney, VS 2013. 122 min.
Vertoningen tijdens Idfa:
- Pathe de Munt, donderdag 21 november 12:15
- Tuschinski, zondag 24 november 10:00*
- Pathe de Munt, zaterdag 30 november 20:30
*Na de ochtendvertoning op zondag 24 november in Tuschinski praat NOS presentator en wielerfanaat Herman van der Zandt met wielrenner Thomas Dekker, Volkskrant journalist Mark Misérus en Kees Jongkind, maker van De Tour van Bauke, over spreken en zwijgen over doping, de angst om een paria te zijn en de rol van de ‘embedded’ journalist.
- Ranking the stones, het sterrensysteem van de kasseistroken - 14/04/2022
- Recensie: magazine Wachten op de koers (deel 1) - 21/04/2021
- Vijf redenen waarom Parijs-Roubaix de allermooiste is - 22/03/2021
Geef een reactie