Kigali 2025: kansen gepakt en kansen gemist

Iedereen die de afgelopen dagen de TV inschakelde voor het WK, verwachtte een gekkenhuis langs de kant. De beelden van een uitzinnig publiek bij de Tour of Rwanda, daar wacht men nog op. In een land waar veel mensen wel tijd over lijken te hebben om koers te kijken, is dit een onwerkelijke setting.

De organisatie heeft bewust gekozen voor een parcours dat zich in het zakendistrict van Kigali afspeelt. De finaleklim, de Cote de Kimihurura, ligt middenin de ambassadewijk. De Nederlandse ambassade is bedekt met een groot oranje doek en komt tijdens de koers prominent in beeld. Dit is ver weg van het levendige centrum, waar de Tour du Rwanda altijd finisht. Enkel op zondag zal de Mur de Kigali (eenmalig) bedwongen worden.

Veiligheid

Het is een keuze gedreven door veiligheidsoverwegingen. Zowel wielerorganisatoren als de lokale bevolking geeft aan dat op dit WK niks mis mag gaan. Dat heeft te maken met het imago van het land, maar ook met het feit dat dit WK het eerste op Afrikaanse bodem is. Hier mag niks mis gaan. En dus ligt de halve stad plat, omdat wegen zijn afgesloten, politiecontroles rigide zijn en ook langs de kant de bezoekers wat worden weggedrukt.

In de eerste dagen mochten bezoekers op sommige punten niet aan de balustrade komen. Wel in de fanzone, maar daar was iedereen gefouilleerd en gescand. Over het parcours kan sowieso wel wat gezegd worden, want alles is en blijft in Kigali, waar bij andere WK’s meer variatie in de parcoursen zat, bijvoorbeeld met een tijdrit van stad a naar stad b. Het kan de geografie zijn (als je Kigali verlaat moet je een van de vele heuvels bedwingen. Een klim a la Mount Kigali is geen sinecure), maar het lijkt ook hier gedreven door controle.

De afwezigen

Op het gebied van de koers zie je veel renners die niet naar Kigali afreizen, vanwege het loodzware parcours. Maar we hebben als Nederland ook besloten om geen U23 afvaardiging te sturen. Andere landen hebben ook kleinere selecties mee, o.a. de Denen die de U23 selectie thuis lieten. De kosten worden al snel opgevoerd als belangrijkste driver. Iets waar bijna alle landen buiten Europa jaarlijks mee moeten dealen. Volgend jaar in Montreal geef ik je op een bordje: dan zijn we compleet.

Het ziet er nu heel lelijk uit. Want er is voor het eerst een U23 dameswedstrijd en wij, als prominent damesfietsland laten dit lekker lopen. Natascha Knaven, een fervent voorvechter van een gezonde wielerpyramide, zeker voor de vrouwen, schreef er al een scherpe opinie over op LinkedIn.

Het had toch mogelijk moeten zijn om in ieder geval één of twee renners/rensters aan de start te krijgen. Maar goed.

Kansen gepakt

De Afrikaanse landen pakken wel hun kansen. Ze zijn in grote getallen afgereisd naar Kigali. De verhalen over hoe dit gaat, die zijn nogal divers. Wij zagen een jonge rijder uit Zuid-Soedan op een fiets die je in Nederland op marktplaats nauwelijks meer kan vinden. We hoorden verhalen van rijders die met een tijdritstuur aankwamen, maar de schroeven waren vergeten. Fietsen zonder remmen (!) die nog gefixt moesten worden. En ondertussen controleerde de UCI vooral op soklengte en hoe ver de rijders op hun tijdritstuur zaten. Remmen zijn niet nodig (remmen is voor …)

Hoewel ze de kansen pakken, zie je dat het gat tussen de top en de Afrikaanse landen immens is. Bij de vrouwen u23 loste de eerste rijdster al na 1,5 kilometer. De eerste crash was tussen twee Afrikaanse rijdsters, hoewel een Belgische rap daarna volledig de bocht miste en indirect een andere rijdster ten val bracht.

Op de uitslagen lijst van de vrouwen u23 staan slechts 35 finishers. Een handvol rijdsters die niet uit Europa komen (7 totaal). Geen enkele finisher uit Afrika. Ze hebben zich laten zien, maar wellicht niet op de manier zoals ze wilden.

Op de persconferentie van UCI president Lappartient, klinkt ook wat kritiek. Hoewel de kansen er zijn voor rijders, zijn er nog te weinig UCI races op het continent. Een uitdaging voor de Afrikaanse renners en eentje die de UCI nog niet heeft aangepakt.

UCI strooit met geld

Op het UCI congres, dat op donderdag 25 september plaats vond, pakken de Afrikaanse landen hun spreektijd om te pleiten voor ook zo’n mooie regionale hub, zoals de dag ervoor werd geopend in Bugesera. Hier ligt het Field of Dreams, in 2023 geopend door Chris Froome, die zoals bekend een link met deze Afrikaanse regio.

Het geheel is gesponsord door Israel-Premier-Tech (inclusief subtiele Israelische vlaggetjes). Hier is alles prachtig aangeharkt. Men leidt lokaal talent op voor het echte werk. Het voelt als een oase. Er is stromend water, strak asfalt, een prachtig hoofdgebouw met een tribune, plus schoolgebouwen en woningen. Righttoplay heeft hier vlakbij het Women’s Cycling Center. Er tussenin ligt een ander gebouwencomplex, gesponsord door een Amerikaanse non-profit. Hier is ook een health clinic, wat goed is voor de omwonenden. De kerk speelt hier een sterke rol. Amerikaans als het is, staat de donateur op de watertank geprint. Op de muur aan de binnenkant een gekleurde kaart van Rwanda en eentje van de VS.

De weg tussen deze twee locaties is onverhard en de lokale bevolking is aangewezen op de waterput verderop. Veel waterdragers, zowel op de fiets, als ook lopend. Waar kansen worden gecreëerd, lijken er ook kansen te worden gemist. Het werk van Righttoplay is gericht op scholing, om de uitval van leerlingen omlaag te krijgen en om ze daarbij wat te leren. 180 leerlingen in het fietsprogramma, 60% meisjes, 40% jongens. Het is een stap vooruit. Buiten het centrum zien we vele jonge kinderen die volgens mij op school zouden moeten zijn, maar vooral de tijd doden met ons bestuderen.

De UCI lijkt te strooien met geld, hoewel de financiele resultaten over 2024 niet per se positief waren. De VIP’s op het WK zullen hier weinig van merken, want die hebben hun hotel naast de finish, met VIP busjes, auto’s en alles wat er verder maar geregeld kan zijn. Het contrast is soms groot.

Het eenvoudige leven

Op de weg hiernaartoe zien we veel grote kerken, een overblijfsel van de oorspronkelijke kolonisten, maar ook iets wat nog sterk in de cultuur zit. Een nieuwe katholieke kerk die wordt gebouwd, heeft massieve glas-in-lood ramen. Op de muur allerlei psalmen en bijbelverzen. De kerk boert goed in deze agrarische setting. Verderop een groot bord langs de weg: The Promised Land. Op de achtergrond een soort ‘garden of Eden’. Het is hier ook mooi, heel rustig. De ruis van de stad verdwijnt hier en dat voel je zelf ook. Het verderop gelegen memorial voor de genocide is surreëel. Hoe kan het dat in zo’n vredige omgeving zo’n misselijkmakende slachting heeft plaatsgevonden.

Het zorgt weer voor bezinning. Dit land heeft 31 jaar geleden iets waanzinnigs meegemaakt. Buren die elkaar afslachtten, wat heet, gezinnen die letterlijk in tweeën gehakt werden. Vrouwen die hun man aangaven, om zelf gespaard te blijven. Kinderen die zonder aanziens werden vermoord. De herdenking en de continue herinnering hieraan, zorgt voor een andere samenleving dan wij die kennen. Uit die ellende is het huidige Rwanda ontstaan.

En het lijkt ook of de angst die velen in de media beschrijven, zich niet laat merken in het boerenlandschap rondom Bugesera. De lokale bevolking zal hun ware gevoelens niet met je delen, maar van wat wij hier zien, is iedereen vooral bezig met leven. Dat betekent werken op het land, water en eten halen, houtbewerking en andere vakwerkzaamheden.

Mijn hoop is dat dit WK ervoor zorgt dat de bevolking een lift kan krijgen door toerisme, door investeringen en andere activiteiten. Onderweg zien we naast de kerken en andere stichtingen ook enkele nieuwe fabrieken, die vrij recent zijn gebouwd. Wat zij doen is nog onduidelijk. Een ander opvallend gegeven: de elektrische deur van ons appartement praat Chinees tegen ons. Net als de grote bedrijfswagendealer die handelt in Sinotrucks. In het zakendistrict is de grootste autodealer Build Your Dreams.

Het lijkt een mooie metafoor. Build your Dreams in the Promised land. Het is te hopen dat dit werkelijkheid wordt.