Het begon met de vraag wie er zin zou hebben om eens ‘n avondje wielerfilms te gaan kijken en eindigde met het boeken van een grotere zaal en het plaatsen van extra klapstoelen. Uiteindelijk trok de eerste editie van Cinema Hetiskoers! afgelopen vrijdag meer dan 100 bezoekers uit het hele land naar het Auditorium van Smart Project Space in Amsterdam Oudwest.
Die grote belangstelling valt goed te verklaren: er is in de eerste helft van de jaren ’70 een aantal uitstekende documentaires over de wielersport gemaakt en die worden maar zelden op groot scherm vertoond. De laatste keer was in 2010 tijdens een door het IDFA georganiseerd evenement rond de Girostart in Amsterdam.
Het evenement van afgelopen vrijdag werd georganiseerd door Martijn Sargentini in samenwerking met Hetiskoers.nl, Blueonbike, de Smart Project Cinema en een aantal vrijwilligers van de Amsterdamse toerclub HBH. Thema van de avond: Cinema Corsa, Eddy in Italië.
Eddy Merckx is de steracteur van de avond. Hij domineert niet alleen de sport maar ook de sportdocumentaires in de eerste helft van de jaren ‘70. Zelfs zijn privéleven is vastgelegd in ‘La course en tête’ uit 1974, waarin ook baby Axel zijn filmdebuut maakt.
Met Axel begint ook de avond. We zien beelden uit de achtste etappe van de Giro in 2000. Axel wint die etappe – een van zijn schaarse zeges – voor het oog van vader Eddy, die toevallig net die dag als gastcommentator bij de VRT is aangeschoven maar nauwelijks een woord weet uit te brengen.
Na dit voorprogramma gaat Cinema Hetiskoers verder terug in de tijd. De twee meest indrukwekkende documentaires uit begin jaren ‘70 zijn, toevallig of niet, allebei tijdens de Ronde van Italië opgenomen. ‘The stars and watercarriers’ (1973) van de Deense regisseur Jørgen Leth en ‘The greatest show on earth’ (1974) van de Duitser Michael Pfleghar zijn de headliners van de avond. Deze documentaires tonen de Giro als een evenement waar de dorpen langs de route voor leegstromen en waar ploegauto’s voor de officiële start nog in rij en gelid staan opgesteld op het Sint Pietersplein om de Pauselijke zegen te ontvangen. De sterrencast bestaat naast Merckx uit Gimondi, Battaglin, Moser, Fuente, De Vlaeminck en, vooruit, ook Hennie Kuiper komt zo nu en dan in beeld.
Er is ook aandacht voor de onbekende waterdragers van het peloton. Knechten die onderweg literflessen limonade en spumante uit barretjes stelen en de doppen behendig op de stuurpen losslaan. Meer nog dan het sportieve koersverloop tonen de regisseurs het randgebeuren. Vooral in ‘The greatest show on earth’ krijgen we veel van de dagelijkse rituelen te zien. Sleutelende mecaniciens, verveelde rondemissen, trotse dorpsburgemeesters en de overal aanwezige pers en carabinieri. De camerastandpunten zijn vaak tussen het publiek gekozen en steevast tegen een prachtige achtergrond: van snelle afdalingen langs de Bloemenrivièra tot de angstwekkende rotsformaties in de Dolomieten.
Een opvallende overeenkomst is dat de twee films de ronde volgen van dag tot dag door het tonen van de routekaartjes en profielen uit het rondeboek. Het is opmerkelijk dat het Duitse productieteam in 1974 zo dicht bij het werk van regisseur Jørgen Leth van één jaar eerder bleef. Het lijkt alsof de Italiaanse koersdirectie – enthousiast geraakt door de publiciteit van ‘The stars and watercarriers’ – zo’n document over de Giro ieder jaar graag uitgebracht zag en aldus in ’74 opnieuw een filmcrew tot haar evenement uitnodigde. Het is gezien de ijdelheid van koersdirecteur Vincenzo Torriani (45 dienstjaren!) niet moeilijk voorstelbaar. Onbedoeld komisch is in dat opzicht de compilatie in ‘the greatest show on earth’ waarin de kettingrokende Torriani wordt getoond als charismatische rondebaas en tevens als bemoeizuchtig opgewonden standje. Compleet met een bombastische aria van Verdi als soundtrack.
Er viel dus ook wat te lachen tijdens Cinema Hetiskoers. Maar het was vooral samen in stilte genieten van de prachtige beelden uit de Italiaanse ronde. En door alle ijver van de Deense en Duitse filmcrews kan Cinema Hetiskoers een tweede editie vast gaan inplannen.
Foto’s: Robert van Willigenburg
- Ranking the stones, het sterrensysteem van de kasseistroken - 14/04/2022
- Recensie: magazine Wachten op de koers (deel 1) - 21/04/2021
- Vijf redenen waarom Parijs-Roubaix de allermooiste is - 22/03/2021
Ik was één van de gelukkige die de avond bij heeft mogen wonen, en heb daar zeker geen spijt van. Geweldig weer die oude beelden van weleer te zien, de veranderingen die in de loop der jaren op verschillende fronten toch zijn door gedrongen in deze fantastische sport. Ik kijk uit naar het vervolg, probeer er dan zeker weer bij te zijn. Bedankt allen.
Heel fijne avond. Fantastisch om de grote meneer Merckx weer eens in actie te zien en de soms nauwelijks verharde italiaanse wegen aan gort te zien rijden.
Voor diegenen die er niet bijwaren, voor het slapen gaan of een regenachtige zondag http://www.youtube.com/watch?v=V8oh9gy7uvs&hd=1
Eddy is ’n grote meneer, maar wat een lelijke wielrenner! Gelukkig heb ik alleen de nadagen van ‘m bewust meegemaakt. ’t Is een grote stoempartij bij die man.