Un Amore Albanese; Liefde van één kant

Op 9 juni 1940 won Fausto Coppi zijn eerste Giro. Hij had er misschien wel tien gewonnen, maar één dag later op 10 juni verscheen Mussolini op het balkon via Palazzo Venezia in Rome en verklaarde de oorlog aan Frankrijk en het Britse imperium. Albanië was toen al een jaar een Italiaans protectoraat. Het was in de jaren 30 steeds meer onder Italiaanse invloed gekomen. In juli 1934 lag er in het al genoemde Durazzo bijvoorbeeld ineens een Italiaanse vloot. Deze zorgde ervoor dat de feitelijke controle over het land al bij de Duce lag. Nadat Hitler Oostenrijk had ingelijfd, wilde Mussolini ook een daad stellen. Hij trok Albanië binnen en zette Victor Emanuel III daar op de troon.

Albanië zou ook de uitvalsbasis vormen voor de mislukte Italiaanse campagne tegen de Grieken eind 1940. Ze waren onbekend in het heuvelachtige grensgebied tussen Albanië en Griekenland.. Hier is zondag de derde etappe: Valona (Vlore) – Valona. In plaats van Griekenland binnen te lopen, zoals de Italiaanse legerleiding zichzelf had wijsgemaakt, drongen de Grieken de Italianen terug en hakten ze in de pan. Uiteindelijk moesten ze door de Duitsers gered worden. Dit was het begin van het einde van Italië als zelfstandige actor in de Tweede Wereldoorlog. Er zal op dat moment weinig liefde voor Italië zijn geweest in het Balkanland.

Dat zou echter veranderen in de jaren 70. Envar Hoxha was de dictator en voerde een streng communistisch beleid. Er kwam weinig binnen en er ging nog minder naar buiten. Het grote Ajax speelde er in oktober 1970 een wedstrijd tegen 17. Nëntori Tirana. De spelers van Ajax moesten hun haren afknippen van Hoxha, maar weigerden dat. Er mochten toen geen videopnamen meer worden gemaakt . Alleen omdat een werknemer van Ajax een paar foto’s naar buiten smokkelde hebben we er beeld van. Toch smulden ook de Albanese fans van topvoetbal

Als je naar de kaart van de Giro van dit jaar kijkt valt namelijk op dat de hak van de Italiaanse laars eigenlijk best dicht bij Albanië ligt. Albanië stoorde veel radiostations, maar toch kwamen ook vele – locale – radio stations wel door. Voor veel Albanezen waren deze misschien moelilijk te volgen, maar voetbal lukte dan nog wel. SSC Bari, uit de hak, speelde Serie A in de jaren ’80, en kon op veel sympathie rekenen. Ook het team van AS Roma werd in 2022 bijna als thuisteam verwelkomd toen het in Tirana de finale van de Conference League speelde.

Gewapend met dat voetbal-Italiaans gingen veel Albanezen op zoek naar geluk in de jaren ’90. Ze werden daar niet voor vol aangezien in een toen nog homogeen Italië, jaren voor Balotelli zou doorbreken in het Italiaans elftal. Ze werden ‘Zingaro’, zigeuner, genoemd en bedelden vaak in de metro. Inmiddels worden ze als arbeidskrachten meer gewaardeerd en staan anderen onderaan de ladder.

Het Albanese wielrennen groeide echter niet mee. De bekendste fietsende landgenoot is Engbert Zhupa. Hij reed anoniem mee in een Italiaanse ploeg. Het was een ploeg met ex-dopingszondaars. Wel werd hij 23ste in de mooie Gent-Wevelgem van 2015. De huidige toprenner is Ylber Zefi. Hij was winnaar van het Criterium van Marke vorig jaar. Hij mag helaas niet meedoen in de Giro in zijn eigen land.

Want de Giro start maar wel mooi in Albaniē. Giro-Directeur Bellino verzuchtte dat nog geen land de Giro-start zo goedkoop had gekregen. Albanië zou eerst zeven miljoen euro betalen, maar heeft na ‘negatieve berichtgeving’ in de Italiaanse pers besloten dat te halveren. Vandaar misschien ook dat we al veel lezen over de Giro, maar eigenlijk nog weinig over de Grande Partenza in Albanië. Maar als straks Taco van der Hoorn zegeviert in de straten van Tirana, onder de vlag met de Albanese adelaar, weet heel Nederland ineens weer waar Tirana ook weer lag.