Een kopgroep van vier passeert het hooggelegen kerkje van Wanne op een frisse zondagmiddag in augustus. De vier renners dalen af naar het decor voor één van de meest kolderieke en beschamende wedstrijdsituaties van de afgelopen tien jaar.
Maar dat blijkt straks, na nog een klein uur koers.

Christian Vandevelde (CSC), Bart Dockx (Lotto) en Jason McCartney (Discovery Channel) rijden vooraan, de fin Jussi Veikkanen (FDJ) hangt aan hun elastiek. Ze storten zich in de listige Wanneranval met haar gevaarlijke bochten.
De vier slaan linksaf naar Stavelot. Een route die de meeste renners kunnen dromen. In die jaarlijkse droom van Bastenaken terug naar Luik rijden ze eerst nog een venijnige lus over de Stockeu, naar het standbeeld van Eddy Merckx.

Maar dit is geen droom. Dit is de koninginnerit van de Eneco Tour 2005. Een nachtmerrie.

Precies zes minuten en zestien seconden na de kopgroep bereikt het peloton de afslag. Er staat niemand om hen dezelfde weg als de kopgroep in te sturen: de seingever-met-dienst heeft zijn post vast verlaten en is al op weg naar de volgende.
Helemaal vooraan rijdt de Belgische televisiemotor met Renaat Schotte achterop. De motor gaat rechtdoor in plaats van linksaf. Andere motoren volgen. De renners ook. In plaats van verder af te dalen naar Stavelot gaat het opeens weer bergop. Koen de Kort, aan het werk voor zijn kopmannen van het Spaanse Liberty Seguros, weet direct dat het niet klopt: ‘Vreemd dat we hier rechtdoor rijden, Ik dacht dat we een bocht moesten maken…’

De eerste rijen van het peloton minderen vaart. De leider van de Eneco Tour, Rik Verbrugghe van Quickstep, neemt zijn verantwoordelijkheid. Hij zet het peloton stil.
Het dringt door tot de renners: ze moesten toch naar de Haute Levée?
Terugrijden gaat niet: de sliert renners en volgauto’s staat hopeloos vast op de smalle helling. Achterop geraakte renners sluiten weer aan.
Verbrugghe, man van de streek, neemt het peloton op sleeptouw. Hij stuurt de groep via een omweg terug naar Stavelot en vanuit daar het juiste parcours op. Het duurt even, maar als alle renners, motoren en ploegleiders aan de Haute Levée beginnen, gaan Rabobank, Liberty Seguros en Quickstep opnieuw in achtervolging op de drie koplopers.

De stopwatch kan eindelijk worden ingedrukt en de schade opgemeten. Die valt niet mee.

Het gat bedraagt bijna vijftien minuten. En er is nog krap vijftig kilometer te rijden. De wedstrijdjury van de Eneco Tour zit er mee in haar maag. Wat te doen?

Hun ronde staat op dat moment bepaald niet bekend om de vlekkeloze organisatie. Er is voortdurend gedoe tussen de Nederlanders en de Belgen in de organisatie en veel renners klagen over het parcours. En nu krijgt een kopgroep tien minuten cadeau omdat het peloton verkeerd is gereden.

Er is chaotisch overleg over de radio tussen koersdirectie en jury. Als er nu niets gebeurt vloeit alle spanning uit de ronde. De televisiekijker ziet vol verbazing de taferelen die zich in het vervolg van de etappe afspelen. Taferelen even tenenkrommend als boeiend, en dat alles op het klassieke parcours van La Doyenne.

Een motor van de organisatie rijdt naar de drie koplopers: ‘We moeten jullie vragen te stoppen!’
Geen reactie van de drie renners.
‘Het peloton is verkeerd gereden, en heeft tien minuten extra achterstand. Jullie worden nu tien minuten aan de kant gezet’. Een jurylid maakt er drukke gebaren bij.

Er is contact tussen renners en ploegleiders. ‘Doorrijden!’, luidt het bevel. Mart Smeets stemt in vanuit zijn commentaarpositie. Hij heeft de ronde en haar organisatie dan al bij de enkels afgezaagd.

De drie rijden stuurs de afdaling in.

Na de afdaling vindt de jury het genoeg geweest, ze vinden dat ze belachelijk worden gemaakt en grijpen in met harde hand. Letterlijk. Een jurycommissaris zet z’n auto dwars op de weg en stapt woest gebarend uit. De drie flitsen er opnieuw langs en vatten de klim aan naar de top van La Rosier.

Een politiemotor rijdt naar voren en stelt orde op zaken. ‘De zwaantjes?!’, klinkt het vanuit de commentaarpositie vol ongeloof op het moment dat een motoragent handtastelijk wordt. Nederlandse zwaantjes, op excursie in de Ardennen na vertrek in Landgraaf. Wie nu TV kijkt doet dit met opengevallen mond.

Bart Dockx stapt woedend van zijn fiets en smijt deze op de weg. De Lotto-renner neemt zittend midden op de weg plaats. De typische houding van een renner-in-protest. De camera zoomt in en filmt de dampende stoom die uit de oren van Dockx opkringelt in de koude lucht op de top van de Rosier.

Verantwoordelijk koersdirecteur Rob Discart loopt naar de protesterende renner terwijl Jason McCartney zijn blaas leegt in de berm. Discart tracht uitleg te geven. De term ‘accident de course’ valt.

Dockx spuwt zijn gal in de camera: ‘Dit is dikke zever! Eerst moeten we drie dagen ons leven riskeren in Nederland, met al die rotondes, vluchtheuvels en middenbermen en nu dit. Als het zo moet kan ik beter een cafeeke gaan zoeken en een Leffe drinken.’

Terwijl vanuit de achtergrond de eerste renners op de wegversperring stuiten worden de drie vrijgelaten. Vier minuten voorsprong vinden ze in hun plastic zak met bezittingen die iedere gevangene retour krijgt bij vrijlating. Iemand heeft er stiekem twee minuten uit gestolen: de voorsprong is op basis van een inschatting die de jury maakte, rekening houdend met de extra kilometers die het peloton moest afleggen.

Het is schamel, maar iedere beslissing is op dat moment een onjuiste. Het doet er voor de drie koplopers trouwens al lang niet meer toe. De moraal knakte bovenop de hoogveenvlakte.

Ze worden al snel ingelopen. Het is dan nog slechts achttien kilometer tot Verviers, waar Alessandro Ballan de rit wint na een sprintje bergop. Verbrugghe behoudt zijn leiderstrui.

Er is na afloop een stortvloed van kritiek. Ploegleiders van de drie gedupeerde koplopers halen uit naar de jury. Redant (Lotto): ‘een ongelooflijke sof. Die jongens werden stopgezet onder bedreiging dat ze anders uit de koers zouden worden genomen. Dat kan niet’. Tristan Hoffman (CSC): ‘Het was toch niet hun fout dat het peloton verkeerd reed?’. Demol (Discovery): ‘Drie renners hebben de juiste weg afgelegd. Het peloton deed dat niet. Dit is een heel spijtige zaak voor de wielersport’.

Een spijtige zaak was het zeker, maar slechts voor een paar renners. Het peloton reed wat extra kilometers, nam een lange plaspauze en de kopmannen reden alsnog de finale tot de streep in Verviers. Juryvoorzitter Charpigny vatte het treffend samen: ‘Ik nam een beslissing die het minst renners ontevreden stelde.’

Koersdirecteur Rob Discart had het laatste woord: ‘Ik ben de mening toegedaan dat de jury altijd de juiste beslissing neemt. Dit was een ’accident de course.’

 

Deze reconstructie van de rit Landgraaf-Verviers (7 aug 2005) kwam tot stand op basis van diverse artikelen en mijn herinneringen aan de beelden van de uitzending die middag. Graag kijk ik de beelden nog eens terug om precies te zien wat er in die veelbesproken etappe gebeurde. Ik heb er helaas geen video van kunnen vinden. Hierbij de oproep om links naar online videofragmenten in het reactiescherm te posten.

Martijn Sargentini
Laatste berichten van Martijn Sargentini (alles zien)