Hoe de vandaag (18 augustus) jarige Niki Rüttimann alsnog van waarde werd voor Hinault
Tien dagen niet fietsen. Het verdict dat een Zwitserse arts uitspreekt komt bij Niki Rüttimann als een mokerslag binnen. Alsof een rechter hem zojuist heeft veroordeeld tot tien jaar gevangenisstraf voor een misdaad die hij niet eens gepleegd heeft. Natuurlijk, anderhalve week lang zijn rijwiel in de schuur laten staan heeft de renner van La Vie Claire wel vaker gedaan, maar dat was in de wintermaanden, toen hij na een zwaar en lang seizoen een welverdiende vakantie had genomen. Maar dit is niet bepaald de tijd van het jaar om verlof te overwegen. Over precies zeventien dagen gaat de Tour de France van start en meer dan de helft van die periode mag Rüttimann dus niet fietsen.
Sterker, het is maar de vraag of hij op tijd fit zal zijn om überhaupt aan de ronde deel te nemen. Het is een fikse aderlating. Zowel voor de Zwitser zelf als voor zijn ploeg. Die hoopt binnen enkele weken met ofwel Bernard Hinault of Greg Lemond in Parijs de winnaar van de Tour van 1986 te zullen leveren. Een jaar eerder hadden de Fransman en de Amerikaan de eerste twee plaatsen in de eindrangschikking opgeëist en Rüttimann had daaraan een niet te onderschatten bijdrage geleverd. Als knecht van Hinault had de Zwitser zijn kopman door enkele moeilijke momenten in het hooggebergte geloodst en mede dankzij dat vuile werk had ‘de Das’ een vijfde Tourzege op zijn palmares kunnen bijschrijven.
In 1986 zou de rolverdeling tussen Hinault en Lemond precies omgekeerd aan het jaar voordien moeten zijn. Tenminste, dat had eerstgenoemde zijn ploeggenoot ten overstaan van de mondiale pers beloofd. Dat de halve wereld twijfelt aan de betrouwbaarheid van die belofte neemt niet weg dat Rüttimann geacht wordt zijn beide kopmannen, of in elk geval een van hen, bij te staan om de concurrentie vanuit andere ploegen lam te leggen. Geheel conform zijn nationaliteit is Rüttimann ‘neutraal’. Hij zit, in tegenstelling tot de meeste van zijn ploeggenoten bij La Vie Claire, niet in ‘kamp Hinault’ of ‘kamp Lemond’. De Zwitser laat het koersverloop bepalen wie zijn diensten het beste kan gebruiken. Mits Rüttimann de Tour haalt. Een harde val in de Ronde van Zwitserland, met een gebroken rechterenkel als gevolg, heeft zijn deelname aan het wankelen gebracht, alsof iemand tijdens het gezelschapsspel Toren van Pisa een poppetje aan precies de verkeerde kant heeft geplaatst.
Terwijl een andere ploeggenoot van La Vie Claire, Andrew Hampsten, bezig is de Zwitserse voorbereidingskoers op de Tour op zijn naam te schrijven, zit Rüttimann thuis met zijn rechtervoet in het gips. Een flinke schuiver in de zesde etappe van de ronde door zijn thuisland heeft een vooralsnog voortreffelijk seizoen tijdelijk op pauze gezet. De knecht had in het vroege voorjaar de Ster van Bessèges gewonnen, zes weken later gevolgd door de Tour de Midi-Pyrénées. In de Giro vond Rüttimann, aan de zijde van kopman Lemond die zelf derde was geworden, zijn naam terug op de negende plaats in de eindrangschikking. Niets leek een sterk Touroptreden in de weg te staan, tot de afzink van Crans Montana heel andere plannen met Rüttimann bleek te hebben.
In plaats van tijdens trainingskilometers de laatste puntjes op de ‘i’ te kunnen zetten in aanloop naar de Tour, moet de onfortuinlijke renner anderhalve week rust houden. De tien dagen kruipen voorbij. Een kleine week voor de proloogstart in Boulogne-Billancourt besluiten La Vie Claire-ploegleider Paul Köchli en zijn pupil de knoop door te hakken. Niet dat daar eerst nog een doktersconsult aan vooraf gaat. ‘Denk jij dat je kunt rijden?’ vraagt de enigszins excentrieke Köchli aan zijn pupil. Diens antwoord luidt een volmondig ‘ja’.
Al zal tijdens de Tourstart snel duidelijk worden dat de beslissing om naar Frankrijk af te reizen vooral is ingegeven door een vurig verlangen en niet door de realiteit. Rüttimann strompelt als een oude man naar zijn fiets, kan tijdens de proloog nauwelijks aanzetten na een bocht en bungelt de gehele eerste Tourweek achteraan het peloton uit angst bij een valpartij betrokken te raken. Door zijn enkelkwetsuur kan de Zwitser in geval van calamiteit niet snel uit zijn toeclips komen om zijn voet aan de grond te zetten.
Desondanks wil de gehavende renner niet van opgeven weten. Rüttimann toont zich taaier dan een stuk schoenzool en weet ook maagkrampen en een koortsaanval af te wenden in de eerste Tourweek van 1986. Na een dergelijk diep dal kan het haast alleen maar beter gaan, redeneert de Zwitser, wiens conditie door zijn sterke voorjaar nog altijd goed is. Zijn gebroken rechterenkel heelt bovendien sneller dan verwacht. De positieve ontwikkeling nodigt Rüttimann uit in de veertiende etappe, een 154 kilometer lange overgangsrit tussen Luchon en Blagnac, mee te springen met een kopgroep.
Medevluchters Christophe Lavainne, Twan Poels en Paul Haghedooren zijn geen partij voor de herboren Zwitser, die in de slotfase eenvoudig van hen wegrijdt en La Vie Claire haar tweede dagsucces op rij bezorgt, nadat Lemond een etmaal eerder had toegeslagen. Dankzij de slordige acht minuten voorsprong, waarmee de koplopers finishplaats Blagnac bereiken, komt Rüttimann bovendien met stip de top 10 van het algemeen klassement binnen. De zich duidelijk steeds beter voelende knecht zal enkele dagen later, in de beruchte Alpenrit naar de Col du Granon, waarin Hinault een inzinking te verduren krijgt en Lemond de Tour beslist, voortreffelijk knechtenwerk leveren om de schade van zijn Franse kopman ten aanzien van de Amerikaan nog enigszins binnen de perken te houden.
Zijn eigen positie in de algemene rangschikking weet de Zwitser te consolideren tot in Parijs. Hij zal zevende worden. Waar veel andere renners in de tweede Tourhelft steeds vermoeider raken, voelt Niki Rüttimann zich met de dag juist frisser en energieker. De verplichte tien dagen rust vooraf blijken met terugwerkende kracht geen straf, maar juist een zegen en een sleutel naar succes.