Foto James F. Perry
Het doorzichtige alterego van de vandaag (31 oktober) jarige Jeannie Longo
Een vijftigtal rensters staat even flink met de ogen te knipperen en kijkt vol ongeloof naar de vrouw die zich bij hen voegt om aan de eerste etappe van de Woman’s Challenge van 1991 te beginnen. De elfdaagse door het westen van de Verenigde Staten is over het algemeen een aangelegenheid voor rensters uit Noord-Amerika. Slechts heel zelden waagt iemand uit het Europese damespeloton de overstreek over de Atlantische Oceaan om aan de koers in de staat Idaho deel te nemen. Dat er een bekende renster van de andere kant van de grote plas aan het vertrek verschijnt, is dus op zichzelf al tamelijk uniek te noemen. Waar het startveld nog veel meer van opkijkt is dat het gaat om een meervoudig wereldkampioene, die bovendien al bijna twee jaar eerder afscheid heeft genomen van de topsport.
Als een overenthousiaste speaker de naam van de hoofdpersoon noemt, fronsen even zoveel wenkbrauwen als dat er enkele tientallen seconden eerder nog ogen knipperden. Uit de goedkoop uitziende luidspreker, die op simpele wijze aan een lantaarnpaal langs de weg is bevestigd, klinkt namelijk een andere naam dan die het vijftigtal rensters had verwacht te horen. Niet Jeannie Longo wordt met net iets te veel Amerikaans bombast aangekondigd, volgens de speaker is het ene Jane Ciprelli die zich bij het peloton aansluit om aan de achtste editie van de Woman’s Challenge te beginnen.
Het maakt de merkwaardige situatie in Idaho alleen maar verwarrender, zeker omdat menigeen het, over het algemeen niet heel vrolijk kijkende, gezicht van de Franse veel-winnares wel degelijk meent te herkennen. Heeft Longo een dubbelgangster in de Verenigde Staten, die eveneens hard kan fietsen en die haar evenbeeld naar de kroon wil steken? Of maakt de voormalig wereldkampioene en drievoudig winnaars van de Tour de France féminin een comeback? Niet alleen in de luwte, aan de andere kant van de wereld en dus ver weg van concurrentes en persmuskieten, maar ook nog eens onder een pseudoniem?
Het blijkt dat tweede te zijn. Waar het voor muzikanten de gewoonste zaak van de wereld is een andere naam aan te nemen dan die in hun paspoort staat en zij gerust meerdere aliassen door elkaar heen kunnen gebruiken – zo verzorgde U2 in de jaren ’80 meermaals haar eigen voorprogramma onder de naam The Dalton Brothers en zijn er rappers en danceproducers die vaker van artiestennaam wisselen dan van schoon ondergoed – in de sportwereld is een pseudoniem een unicum. De paar voorbeelden die te bedenken zijn hebben vaak een veiligheidsreden. Zo reed Koning Willem-Alexander, destijds nog kroonprins, in 1986 de Elfstedentocht onder de naam W.A. van Buren en aan de halve marathon van Amsterdam doet wel eens ene Peter Jansen mee, die verdacht veel wegheeft van demissionair minister-president Dick Schoof.
Een topsporter die plotseling onder een schuilnaam aan de start staat, komt echter nauwelijks voor. Toch is dat wel degelijk hetgeen Jeannie Longo doet als ze in de zomer van 1991 naar de Amerikaanse westkust is gevlogen om haar carrière nieuw leven in te blazen. Ruim anderhalf jaar eerder heeft ze, met een klinkend werelduurrecord op de baan van Mexico Stad, het koersen op topniveau vaarwel gezegd, maar sindsdien is er iets gaan knagen bij de voormalig alleenheerster. Tussen 1979 en 1989 heeft Longo alles gewonnen dat er te winnen viel. Nou ja, bijna alles. Een Olympische titel ontbreekt op haar palmares en precies dat is thuis in Frankrijk aan haar gaan vreten, zoals een stuk kaas door een hongerige muis in rap tempo wordt op geknabbeld. Net zo lang tot er niets meer van over is.
Vandaar dat Longo in het voorjaar van 1991 haar oude trainingsgewoontes weer heeft opgepakt. Ze wil een comeback maken. Ruim een jaar heeft ze dan nog om opnieuw in conditie te komen en een plekje af te dwingen in de Franse selectie voor de Zomerspelen in Barcelona. Om zichzelf te testen en wedstrijdritme op te doen, wil Longo eerst in de luwte wat kleinere koersen rijden. Zonder journalisten die haar meteen weer op de hielen zouden zitten, als ze die comeback in Europa maakt. Het is de reden dat Longo naar de Verenigde Staten afreist. De Woman’s Challenge, een meerdaagse en vooral zware rittenkoers door Idaho is de perfecte wedstrijd om de tussentijdse stand van zaken op te nemen.
Om het zekere voor het onzekere te nemen en niet op voorhand een verdwaalde journalist wakker te schudden, besluit Longo zich voor de gelegenheid op een Amerikaanse licentie in te schrijven. Ze rijdt immers geen door de UCI erkende koers, maar een wedstrijd die op een vrijwilligersorganisatie draait. En dat doet ze onder een andere naam. Al neemt ze nu ook weer niet de moeite de buitenwereld echt op een dwaalspoor te zetten. Jeannie wordt Jane en als achternaam kiest ze die van haar echtgenoot Patrice, Ciprelli. Dat de twee sinds 1985 getrouwd zijn en Longo zodoende ook wel eens als Longo-Ciprelli op startformulieren heeft gestaan, maakt dat er bepaald geen groot speurneus aan te pas hoeft te komen om de ware identiteit van de renster te onthullen. Het zorgt er wel voor dat er net iets meer schaduw over haar comeback komt te liggen.
Ondanks dat Longo, of eigenlijk dus Ciprelli, aan de andere kant van de wereld voor onverwachte ontberingen komt te staan, zo rekent ze vooraf op hitte en droogte maar het regent veelvuldig in Idaho en het is er stukken kouder dan gewoonlijk, domineert de Française, die nog kampt met een trainingsachterstand en een lichaamsgewicht heeft van niet meer dan 47 kilo – dat uitgerekend Weight Watchers haar tijdelijke sponsor is, is in dat licht bezien een saillant detail – het bescheiden Amerikaanse damespeloton met speels gemak. Ze boekt twee ritzeges in de Woman’s Challenge en schrijft het eindklassement op haar naam. Triomfantelijk pleegt ze na afloop een telefoontje naar Lucien Bailly, de technisch directeur van de Franse wielerbond. Longo is klaar voor haar comeback en wil dolgraag met de nationale selectie het volgende jaar mee naar Barcelona.
Niet dat de weg naar de Olympische Spelen zonder hobbels verloopt. Zo mist Longo in 1991 het WK in Stuttgart doordat ze, tegen de zin van Bailly, weigert met pedalen van Time, de sponsor van de Franse nationale selectie, te rijden. Zelf heeft de renster namelijk een contract met concurrent Look. Naarmate de Spelen dichterbij komen zet Longo haar principes en sponsordeals op zij. Alles om haar Olympische droom in vervulling te laten gaan. In Barcelona redt ze het echter niet. De Australische Kathyrn Watt kaapt het goud voor haar neus weg en Longo moet genoegen nemen met een zilveren plak. Ondanks dat ze in 1993 opnieuw het einde van haar carrière aankondigt, komt de Française ook op dat besluit terug. En dus staat ze de volgende Spelen, die van 1996 in Atlanta, opnieuw aan de start. Uitgerekend in het land waar ze als Jane Ciprelli haar eerste heimelijke comeback maakte, wint Jeannie Longo vijf jaar na de Woman’s Challenge Olympisch goud.