Fietsrenaissance in Parijs

Meerdere keren mag het peloton nog aanzetten om boven te komen op Montmartre, net voordat het naar de finishstreep gaat. Mooi in het thema eigenlijk. Want niet alleen de etappe is groots, ook het fietsen is weer groot in Parijs. Yvonne America zag hoe de revolutie zich voltrok. Toen fietsen nog ongeveer gelijkstond aan kamikaze pedaleerde zij al op een typisch Nederlandse fiets door Parijs. Inmiddels heeft Parijs het fietsen op grote schaal omarmd. “Vijftien jaar geleden, toen ik in Parijs ging wonen, had je een bepaald type Parijzenaar dat fietste. Dat reed dan rond op zo’n nostalgische hipster vintage Peugeot-fiets. En ik reed daar dan tussen, met mijn typisch Hollandse stadsfiets.”

Een wielerfanaat is America niet, maar als Francofiel kan ze wel degelijk genieten van de Ronde van Frankrijk, door haar tweede thuisland. “Je zult mij niet snel een zondag wielrennen zien kijken thuis. Maar de Tour de France is iets unieks. Ik denk dat ik door de Spelen vorig jaar wakker ben geschud. Het gaf vooral een heel gezellige sfeer. Je ziet Parijs van zijn allermooiste kanten, dan word je opnieuw verliefd op je stad.”

Parijse fietsliefde

Opnieuw verliefd raken, dat geldt niet alleen voor de stad die toch al zo vaak met de liefde wordt geassocieerd. Parijs raakt namelijk ook door het jaar heen opnieuw verliefd, maar dan op de tweewieler. De voorbije pandemie bleek daarin een cruciaal moment. “Tijdens corona mocht niemand de straat op, we hadden het wegennet voor onszelf. Daarnaast was de urgentie hoog. Mensen konden of mochten niet in het OV. Dat was een moment voor burgemeester Anne Hidalgo om het fietsplan door te zetten, door lukraak gele strepen op de weg te zetten. Dat noemen we de covid piste. Na Covid hebben ze die gele tijdelijke paden definitief gemaakt. Ik herinner me zo’n ochtend, bij een druk kruispunt waar je normaal überhaupt niet kon fietsen. Nu betekende de nieuwe infrastructuur dat je ineens als fietser tegen hele drukke boulevards in kon rijden, dus de weg van werk naar huis was ineens tien minuten korter. Waar kwamen ineens al deze fietsers vandaan? Ik stond bijna te huilen van trots.”

“Voorheen verklaarden ons echt voor gek, men zag ons als suïcidale kamikaze’s. Ik heb vaak kritiek naar mijn hoofd geslingerd gekregen omdat ik met een kind door de stad fietste. Nu doet iedereen het, tot aan hele gezinnen toe. Je bent gek als je het niet doet. Hier kan Nederland bijna van leren. Eigenlijk is het in Parijs zelfs beter, juist omdat we opnieuw mochten beginnen. Bij Rue de Rivoli bijvoorbeeld, waar de route van de Tour eindigt op Place de la Concorde, daar is alles schoongeveegd en opnieuw ingericht. Een busbaan, taxi’s en verder vierbaans fietspad. Ja, dan heb je heel erg brede paden.”

Fiets-DNA

Er blijkt echter ook een keerzijde aan het snelle succes van de fiets. De infrastructuur is er dan misschien wel, maar de Fransen hebben niet zoals de Nederlanders het fietsen met de paplepel ingegeven gekregen. Dat levert frictie op het fietspad op, stelt de Brabantse. “We hebben nu last van gedragsproblematiek op de fiets. In Parijs is er best wel een grote fuck you-mentaliteit. De strijd tussen auto’s en fietsers, die was er altijd. En dat komt ook door de wegverdeling, want eerder moesten we de busbaan als fietser pakken. Nou, ik had tien keer per dag ruzie met taxi’s en bussen die ons afsneden, maar nu verlegt dat ruziën zich ook naar Franse fietsers en voetgangers. Ik vind dat er behoorlijk veel hufters op de fiets zitten. Dat doet iets de goodwill naar fietsers toe. Ze vinden ons echt heftig met z’n allen en ik snap het, want geen voetganger is nog veilig. En ja, natuurlijk wordt er in Nederland ook door rood gefietst, maar daar hebben we van nature toch een soort radar voor veiligheid.”

Maar hoe gaat het dan verder met de ontwikkeling van het fietsen in Parijs? Die renaissance past namelijk in een veel groter plaatje. Gericht op samenhangende thema’s als gezondheid en klimaat, maar ook op bredere sociale cohesie in de metropool. De fiets gaat helpen in het verbinden van de bevolking, stelt America dan ook. “Ik denk dat het fietsen nooit meer minder wordt. Wel hoop ik dat er in de media en misschien vanaf nu in de opvoeding bij kinderen vanuit de school en vanuit de gemeente programma’s komen dat kinderen fietswise worden. Parijs gaat alleen maar groener worden. Dat fietsen moet je binnen het grotere plan zien, het Grand Paris, vooruitgepland tot 2035 en dat gaat echt om het verder vergroenen van de stad. Dus ik kan me best voorstellen dat je groots mag denken, want met de périphérique om ons heen. Daar was het 100 kilometer per uur en nu al 50 kilometer per uur en binnen. Het zou zomaar kunnen dat we straks een soort fietspad/fietsbrug over de périphérique hebben of zo dus. Het gaat de gemeente ook om het verbinden van het Parijs binnen de ring met de banlieues. Want die zijn letterlijk van elkaar afgesneden, het verschil tussen de bevolking is heel groot, tussen de misère in de suburbs en de witte jetset binnen de ring. Door die letterlijk te verbinden, met de fiets of te voet, ga je echt de mensen met elkaar koppelen. Dus ik denk dat het richting een menselijke groene stad gaat.”

Montmartre

Dat niet alle ploegbazen blij zijn met de keuze voor Montmartre was al bekend en logisch. Zeker de ploegen met een topsprinter in de gelederen. Maar ook Richard Plugge (Visma-Lease a Bike) gaf al eerder zijn bedenkingen, mede omwille van de veiligheid van een vermoeid peloton over een smaller stuk van de route. America snapt dat ook, maar ziet tegelijk winstpunten. “De sfeer van Montmartre is het tegenovergestelde van het standaard Parijse plaatje bij de Tour. Dat gaat maar op en neer over de Champs-Élysées, langs de Arc de Triomphe en de Place de la Concorde. Dat is het Openluchtmuseum van Parijs, de crème de la crème, de jetset. Ik ga daar niet bier drinken voor mijn lol. Montmartre, dat is het tegenovergestelde. Dat is nostalgie, dat is historie. Je komt in een dorp binnen de stad. Het wordt ineens klimmen in plaats van alleen maar sprinten. Over kasseien ook nog, want ze gaan Rue Lepic over, die eindigt bij de Sacré-Cœur. Daar fiets ik zelf nooit met onze tours, we komen simpelweg niet boven op een gewone fiets. Het is steil, het is rommelig, dus dat is voor sprinters denk ik een hel. Types als Mathieu van der Poel kunnen daar weer uitblinken.”

“De charme is dat het publiek daar veel dichter bij de renners komt dan op die brede Champs-Élysées. Die Franse supporters, die vind ik altijd vreselijk gezellig. Ze kunnen lachen, ze kunnen vermaken, ze zijn best wel komisch. Naar mijn klanten toe schets ik dat beeld ook. Dat ze een beetje stug zijn en arrogant kunnen overkomen, dat erken ik, maar met een beetje goed Frans en je in de cultuur verdiepen heb je een hartstikke leuke tijd en leuke contacten. Het helpt ook dat een president als Macron laat zien hoe zijn internationale visie is en zijn horizon verbreedt. Ze moeten ook wel, want Frankrijk is al lang niet meer die wereldmacht.”

En dat de Tour voor een dagje Parijs op zijn kop zet? Dat is voor Yvonne America en haar collega’s niet zo’n ramp. Want juist in een hele drukke zomerperiode, waarin ze veel landgenoten mogen rondleiden door ‘hun’ Parijs, is dat voor hen éven een mooi excuus om een dag vrij te plannen en het feestje mee te vieren. Al helemaal nu toeristische hotspot Montmartre als kuitenbijter pal voor het einde het pièce de résistance van de slotetappe vormt.