Diederik van Zessen (24) is radiomaker bij Kink FM en freelance schrijvend journalist. Toen hij in 2008 tijdens de Olympische Spelen in Beijing werkte, stuitte hij bij toeval op een wielerverhaal dat hij nog nooit eerder publiceerde…
De Olympische Spelen van 1972 in München staan bij de meeste mensen vooral in het geheugen gegrift vanwege de angstaanjagende gijzelingen die ze bruut verstoorden. Toch won Nederland er ook medailles. Vijf, om precies te zijn. Of waren het er zes?
Een dag na de openingsceremonie vond de ploegentijdrit bij het wielrennen plaats. De Nederlandse ploeg gold als topfavoriet op dit onderdeel. Nederland won vier jaar eerder goud in Mexico, met Joop Zoetemelk in de gelederen. In 1964 trok Nederland in Tokio ook al aan het langste eind op dit onderdeel.
Zeker omdat Olympische deelname in die tijd alleen nog voor amateurs was weggelegd, leek Nederland ook in 1972 weer over een sterke afvaardiging te beschikken. Fedor den Hertog reed in Mexico al naar goud, maar bleef amateur. Hij mocht dus weer meedoen en kreeg drie talentvolle jongelingen als ploeggenoten. Aad van den Hoek zou een redelijke profrenner worden, Cees Priem won twee touretappes en Hennie Kuiper groeide zelfs uit tot één van de grootste Nederlandse renners aller tijden.
De verwachtingen waren dan ook hoog gespannen, toen op zondag 27 augustus de ploegentijdrit van start ging. “We reden echt fantastisch, die dag. We werkten vanaf het begin als paarden”, weet Cees Priem zich te herinneren. De eerste 25 kilometer van de rit over de Duitse Autobahn legden de Nederlanders inderdaad als snelste af. Maar toen ging het mis: net voor de tweede tijdsmeting, op de helft van het parcours, breekt de spaak van Aad van den Hoek af.
De andere drie besluiten Van der Hoek, na een kort beraad met bondscoach Joop Middelink, achter te laten. Ze fietsen zich in de resterende 53 kilometer naar een derde tijd. “En dat met zijn drieën. We konden tevreden zijn met zo’n prestatie”, aldus Priem. Volgens Hennie Kuiper had er voor Nederland echter nog meer ingezeten: “Het stilstaan heeft ons echt opgebroken. We hadden daarvoor zo’n goed ritme. De derde plaats was zuur.”
Toch leek zelfs het brons de heren niet gegund. Drie dagen na de prestatie werden de renners op het matje geroepen bij het Internationaal Olympisch Commite (IOC). Ze kregen te horen dat er bij Aad van der Hoek sporen van coramine waren gevonden. Deze doping stond destijds niet op de verboden lijst van de wielerbond UCI, maar wel op die van het IOC.
Coramine, ook wel Nikethamide, is van oudsher een middel dat werd ingezet bij een overdosis van kalmeringsmiddelen. Het is een stimulerende drug, waarvan inmiddels duidelijk is geworden dat overmatig gebruik gevaarlijk is voor de gezondheid.
Het middel was door bondsarts Ab Rozijn aan de inhoud van de biddon van Van der Hoek zijn toegevoegd. Nog steeds beweren mensen dat Rozijn hetzelfde middel ook in het water van de andere tijdrijders zou hebben toegevoegd, maar dat zij er simpelweg niet van gedronken hadden en daardoor niet werden betrapt.
Van der Hoek deed daar in het AD ooit nog een schepje bovenop: “Ik heb bij de wedstrijd een bidon meegekregen met drank waarin coramine zat. Maar ik niet alleen, ook de andere drie. Zij moesten na afloop óók plassen, maar zijn niet gepakt”. Geen van de andere renners of begeleiders wil dit anno 2009 bevestigen.
“We voelden ons gewoon bedonderd”, vertelt Cees Priem, “we hebben er gewoon keihard voor gewerkt. Dan lever je dat toch niet zomaar in?” Het antwoord op deze vraag hebben de heren zelf al gegeven. Priem, Den Hartog, Kuiper en zelfs Van der Hoek, leverden hun medaille nooit in. Ook kregen de Belgen, die op de vierde plek waren geëindigd, nooit een medaille omgehangen. Sterker, enkele weken na de Olympische Spelen kreeg iedere Nederlandse renner een diploma van het IOC. ‘Confirmation. Bronze medal at the 20th Olympiade in München’, staat erop.
In het officiële rapport van de Olympische Spelen van München staan de namen van het viertal vetgedrukt. ‘dop.’, staat erachter. “Dat betekent diskwalificatie”, zegt Olympisch historicus Ton Bijkerk. Hij schreef het boek ‘Olympisch Oranje’ en is actief als Secretaris Generaal van de International gemeenschap van Olympische historici (ISOH). “Ik vind het dan ook bijzonder vreemd dat de heren de medaille nooit hebben ingeleverd. Je zou zeggen dat ze deze gewoon aan het IOC of de Belgen hadden moeten overdragen.”
In welke historisch medailleoverzicht je ook kijkt, niks wijst erop dat de medaille nog in het bezit is van de Nederlanders. Ook in Bijkerks eigen boek staat alleen vermeld dat de medaille ongeldig is, en in een voetnoot staat een korte uitleg over coramine. In de ‘Bijbel voor Olympisch Historici’, het Golden Book of the Olympic Games, staat zelfs expliciet dat de medailles zijn ingeleverd. Volgens de informatiedienst van het IOC is er nooit iemand derde geworden.
“Er zijn allerlei redenen voor de verwarring te bedenken”, legt Bijkerk uit, “vergeet niet dat die Spelen zijn overschaduwd door de gijzelingen. Dat zal bij het IOC ook hebben gezorgd voor wanorde. Maar het blijft vreemd dat de Nederlanders zelfs nog een diploma hebben gehad.” Moet die medaille dan niet gewoon terug in de boeken?
Navraag bij het IOC in Genève levert niks op. De informatiedienst zegt de zaak al sinds augustus 2008 ‘in beraad’ te hebben. Volgens Bijkerk is de kans klein dat daar ooit nog iets uitkomt: “Het IOC is heel star. Als ISOH zijn we bijvoorbeeld al tijden bezig om een medaille uit 1904 te laten rectificeren. Het gaat om een Australische zwemmer, die in de boeken als Amerikaan geregistreerd staat. Dat klopt niet.”
Ook al krijgen ze misschien niet de volledige erkenning voor hun prestatie, de Nederlandse renners zijn nog steeds niet bereid de medaille af te dragen. “Niemand heeft toen tegen ons gezegd dat we de medaille in hoefden te leveren”, zegt Kuiper. “Ik heb hem net nog bij mijn kleindochter in de klas laten zien, die deed haar spreekbeurt over de Spelen”, besluit Cees Priem, “het is eigenlijk al schandalig dat we niet meer in de boeken staan. Ik ga die medaille zeker nooit meer inleveren.”
- Het brons is wel wat dof geworden - 17/08/2011
Geef een reactie