De Munnikenweg in 1978

Deze week zijn de Europese Kampioenschappen in Alkmaar, met op zaterdag en zondag de wegritten voor beloften, mannen en vrouwen. Na een aanloop van 45 km door de polders, rijden de renners en rensters over een plaatselijke ronde van 11,5 km door de straten van Alkmaar. Die ronde is zo vlak als de naastgelegen Schermerpolder, maar kent onderweg wel telkens een strook met 1.2km kasseien. De kasseien van de Munnikenweg zijn sinds vorig jaar een officieel monument – het eerste van ons land – al weet niemand precies wanneer ze er ooit zijn neergelegd.

Dat de Munnikenweg in Alkmaar zou liggen, is een eerste misverstand. De enige échte kasseistrook in het noordelijke deel van Nederland ligt in Oudorp, een plaats met een geheel eigen verleden. Al in 950 na Christus gesticht, dus met recht een oud dorp, en inmiddels aan bijna alle kanten ingeklemd door de bebouwing van Alkmaar. Sterker, Oudorp is al bijna vijftig jaar geen officiële gemeente meer. Maar wat is een halve eeuw op meer dan een millennium?
Dat de weg tot de officiële monumenten behoort, was tot voor kort een tweede misvatting, een die bovendien wijdverbreid was. Begrijpelijk, gezien de rijke geschiedenis als militaire route. Toch viel over de Munnikenweg nergens in de monumentenregisters van Rijk, provincie of gemeenten iets terug te vinden.

Kasseienmotie
Hoog tijd om daar iets aan te doen, vond de lokale politieke partij BAS Alkmaar (‘Belangen Alkmaarse Samenleving’). Raadslid Willem Peters diende eind vorig jaar een motie in om van de Munnikenweg een gemeentelijk monument te maken, en die werd unaniem aangenomen. Sinds 8 december 2018 staat het ook op de straatnaambordjes vermeld: ‘Munnikenweg, beschermd monument’.
De Munnikenweg is een van de oudste wegen van Noord-Holland en dankt haar naam aan het Karmelietenklooster dat hier rond 1500 heeft gestaan. Al ergens rond 1270 liet graaf Floris V van Holland het dijkje aanleggen tussen Oudorp en hun kasteel Torenburg, bij de huidige Friesebrug. Vanuit daar streden zijn manschappen lange tijd kansloos tegen de West-Friezen, tot de Hollanders in 1297 de slag uiteindelijk dan toch wonnen. Een paar eeuwen later viel de Spaanse bevelhebber vanaf deze strategisch gelegen route de vestingstad Alkmaar aan. Bij dat Beleg van Alkmaar in 1573 was de Munnikenweg een door bloed gekleurde rode loper naar het strijdtoneel.

Zoeken op onderhoudstekeningen in het Alkmaars archief
De Heldersche en Nieuwedieper Courant van 18 augustus 1871 meldt dat aannemer Jacob Oldenburg de weg voor 12.600 gulden mocht bestraten, in één gezamenlijk werk met de verderop gelegen Frieseweg. Of dat het moment is geweest waarop de kasseien zijn gelegd, valt niet met zekerheid te zeggen, maar waarschijnlijk is het wel. In elk geval lagen ze er al in 1935, het bewijs daarvoor staat op oude onderhoudstekeningen die nog in het archief van Alkmaar liggen opgeslagen. Enkele honderden meters verderop, bij de Schermerweg en het Heiligland, ligt nog een stukje van vijftig meter met dezelfde, donkere vierkanten keien tussen de restanten van de laatste oude stadspoort die Alkmaar heeft gekend. Zeer waarschijnlijk zijn de keien van de Munnikenweg hergebruikt en hebben ze eerder verspreid over de oude Alkmaarse binnenstad gelegen.

‘Het is een heel kleine hel’ – Steven Rooks

Het was Gerrie Knetemann die met zijn fietsmaatjes Piet de Wit en Rob van den Dobbelsteen zo’n twintig jaar geleden bedacht om de Munnikenweg in de Ronde van Noord-Holland op te nemen. Het leek ze wel mooie publiciteit, konden ze ook eens zeggen dat ze een echte kasseienweg in het parcours hadden. Steven Rooks noemt de weg een van de monumenten die in de Ronde van Noord-Holland thuishoren. ‘Als de wind van de zijkant komt, dan zijn er maar een paar renners die hier op de kant in een soort waaier terechtkunnen en de rest is genoodzaakt om op de kasseien te rijden. Het is een heel kleine hel.’

De weg is met twaalfhonderd meter lengte en her en der wat verzakte stukken net lang genoeg voor een écht kasseiengevoel. Jetse Bol, opgegroeid in het nabijgelegen Avenhorn, komt er ook weleens: ‘De Munnikenweg ligt op zich redelijk goed, maar toch mag je hem niet onderschatten. Ik geef ’m drie sterren.’ Drie sterren is ook het oordeel van Niki Terpstra. ‘Maar dan moet je wel de kasseien nemen hè. Niet dat klinkerstrookje ernaast.’

 

Dit artikel verscheen eerder in het boek ‘Koersen over kasseien kiezelstenen in Nederland’

Voor meer info over het EK Alkmaar, programma en parcours, zie: www.alkmaar-cycling.com

Profronde van Noord-Holland, foto: M. Kouwenberg

Martijn Sargentini
Laatste berichten van Martijn Sargentini (alles zien)