Hoe de vandaag (12 augustus) jarige Joseba Beloki ons collectief geheugen in dook
De afdaling van de Côte de la Rochette ligt er zelden beroerder bij dan op maandag 14 juli 2003. De felle zomerzon heeft het Zuid-Franse asfalt, iets ten oosten van Gap, op sommige plaatsen getransformeerd in een stroperige en kleverige drab. Alsof een zieke geest een voorloper van Squid Game, het macabere toernooi uit de gelijknamige Netflix-serie waarin de deelnemers letterlijk op leven en dood allerlei bizarre spelen dienen uit te voeren, uit zijn brein heeft laten ontspruiten om op het Tourpeloton los te laten.
De wedstrijdleiding had, alvorens de renners omlaag zouden suizen, weliswaar een poging gedaan het wegdek te koelen met water, maar tegen de onophoudelijk blakende zon en de daardoor veroorzaakte temperaturen is geen kruid gewassen. De afdaling van de Rochette is met haar scherpe haardspeldbochten onder normale omstandigheden al niet de meest gemakkelijke, het ontwijken van de plekken gesmolten asfalt brengt de moeilijkheidsgraad nu naar onnodige hoogten.
Het is vragen om problemen. En om brokken. Die zouden er komen, helaas. Het zorgt voor een van de zwaarste crashes in de Tourgeschiedenis van de 21ste eeuw en luidt bovendien het einde in van een wielercarrière, die haar hoogtepunt vermoedelijk nog lang niet bereikt had. In de afzink van de Côte de la Rochette strandt de loopbaan van Joseba Beloki.
Negen dagen eerder, als de Tour vertrekt vanuit Parijs, – het is in 2003 precies een eeuw geleden dat de eerste editie van de ronde werd afgewerkt en om dat te vieren besloot de koersdirectie niet alleen te finishen in de Franse hoofdstad, maar er drie weken en een dag eerder ook te starten – is Beloki een van de grootste kanshebbers om ’the best of the rest’ te worden. Dat hij ook dit jaar geen aanspraak zal maken op het geel, realiseert de Spanjaard zich maar al te goed. Ene Lance Armstrong is de gedoodverfde favoriet om zijn vijfde Tourzege op rij te boeken.
Op gepaste afstand van de Amerikaan zal Beloki met onder anderen Jan Ullrich, Tyler Hamilton en Aleksandr Vinokoerov mogen uitvechten wie de resterende twee podiumplaatsen op de Champs Élysées zullen gaan innemen. Beloki hoort tot de voornaamste kandidaten. In de drie voorgaande edities van de Tour is de renner van ONCE immers respectievelijk tweemaal als derde en zelfs eenmaal als tweede geëindigd. Er is hem veel aan gelegen die laatste klassering te evenaren, maar zover zal het nooit komen. De 184 kilometer lange negende Touretappe van Bourg d’Oisans naar Gap zal, ondanks dat Beloki later nog wel een comeback probeert te maken, het Waterloo van zijn carrière worden.
Als je nu de beelden van die vreselijke val terugkijkt is het net of een onzichtbare arm het achterwiel van Beloki met een woeste ruk wegtrekt, terwijl de Spanjaard op hoge snelheid op een van de scherpe haarspelbochten af rijdt. In werkelijkheid remt de in het zuurstokroze ONCE-shirt gehulde renner te laat. Zijn remmen blokkeren en op het gesmolten asfalt begint zijn fiets niet alleen te slippen, de smeulende gitzwarte drab duwt de achterband van de velg. In een fractie van een seconde raakt het rijwiel van Beloki stuurloos en rest de onfortuinlijke renner niets anders dan lijdzaam te ondergaan wat de natuurkundige wetten met hem van plan zijn. Dat is weinig goeds.
De Bask slipt eerst naar links en knalt vervolgens ruw met zijn rechterflank op het kokend hete Zuid-Franse wegdek. De afgrijselijke schreeuw die op datzelfde moment uit zijn mond ontsnapt, wordt door de televisiecamera’s haarfijn in miljoenen huiskamers afgeleverd, waar ongetwijfeld met een ijzingwekkende rilling kennis wordt genomen van het drama dat zich op slechts luttele kilometers van de finishlijn in Gap afspeelt.
Het beeld van die dag dat echter het meest vertoond zal worden en een permanent plekje verwerft in het collectief geheugen, is dat van Lance Armstrong. De Amerikaanse geletruidrager kan, om Beloki te ontwijken, niets anders dan zijn stuur nog steviger vastgrijpen en rechtdoor de berm in rijden. Een knap stukje stuurmanskunst, helemaal als blijkt dat er pal langs de weg een greppel loopt, maar dat Armstrong precies over een smalle ingang stuurt, bedoeld om tractoren toegang te bieden. ‘The Boss’ bewijst dat aan hem een fenomenaal veldrijder verloren is gegaan, zeker wanneer hij, om weer op het parcours terecht te komen, behendig van zijn fiets springt en over een volgende greppel hopt, om vervolgens, een haardspelbocht verder dan waar Beloki ten val is gekomen, zijn weg te vervolgen.
De Spanjaard daarentegen wordt met een gebroken dijbeen, pols en elleboog naar het dichtst bij zijnde ziekenhuis vervoerd. Hij zal in de maanden die volgen weliswaar herstellen en uiteindelijk zijn rentree in het peloton maken, maar nooit meer de renner worden die hij voor die vreselijke val in de afzink van de Côte de la Rochette was. Na enkele jaren worstelen zet Joseba Beloki eind 2007 – hij rijdt dan al enige tijd geen koersen meer – een punt achter zijn loopbaan, die in feite voor altijd vast is blijven plakken aan het stroperige en kokend hete asfalt iets ten oosten van Gap.