Foto Thomas Ducroquet
Hoe de vandaag (12 oktober) jarige Baden Cooke tegelijk won én verloor
De massasprint, die op zondag 27 juli de apotheose vormt van de Tour van 2003, kent twee verschillende en elkaar kruisende verhaallijnen. De hoofdrolspelers zijn dezelfde, de afloop verschilt. Er is natuurlijk het verhaal van de strijd om de dagzege, maar daar kriskras doorheen loopt het gevecht wie de groene trui van het puntenklassement zal winnen. Het is de reden dat je met droge ogen kunt stellen dat Baden Cooke én alles fout én alles goed doet op de met klinkers bestraatte boulevard in hartje Parijs. De Australiër staat, wanneer het peloton voor de laatste maal de Place de la Concorde over dendert om een paar tellen later de Champs Élysées op te stormen, voor een lastig dilemma.
Gaat hij voor de etappeoverwinning of wil hij liever het puntenklassement winnen? Het een sluit het ander niet op voorhand uit, maar wedden op twee paarden vergroot het risico dat Cooke enkele minuten later met lege handen komt te staan en tegen wil en dank tot schlemiel van de dag kan worden uitgeroepen. Om dat laatste scenario zo veel mogelijk uit te sluiten heeft de sprinter uit de Française des Jeux-ploeg zijn keuze al lang en breed gemaakt. Een ritzege boeken in de Tour is gemakkelijker dan het puntenklassement winnen en hoe vaak zal de Australiër nog in de gelegenheid komen de groene trui mee terug te mogen nemen naar de andere kant van de aardbol?! Cooke heeft het zijn ploeggenoten voor het vertrek van de slotetappe van de 90ste Tour de France onomwonden te kennen gegeven. Hij gaat voor groen. Punt. Ook als hij daardoor de ritzege moet laten lopen.
Dat Cooke zich, wanneer het peloton zich in Ville d’Avray verzamelt om de traditionele afsluitende etappe naar Parijs aan te vangen, in een uitermate kansrijke positie bevindt om het puntenklassement te winnen, had de Australiër een maand eerder niet durven dromen. Lange tijd leek 2003 een rampjaar te zijn voor de vierdejaars prof. In het voorjaar heeft de sprinter een cyste op het zitvlak opgelopen. Wat begon als een klein bultje iets onder zijn stuitje, naar eigen zeggen veroorzaakt door een combinatie van vele trainingsuren in de wintermaanden en een nieuw, harder zadel, groeit binnen enkele weken uit tot een puist met de omvang van een uit de klauwen gewassen golfbal.
De Ronde van Vlaanderen is de spreekwoordelijke druppel die de emmer doet overlopen. Cooke rijdt de ‘Hoogmis’ weliswaar uit, maar de bonkige Belgische kasseien, die de renner veelvuldig doen stuiteren op zijn harde zadel, nemen de cyste dermate ruw onder handen dat de Australiër noodgedwongen een streep moet zetten door zijn verdere klassieke voorseizoen en zich eerst aan zijn derrière dient te laten behandelen. Pas een maand later kan hij, op een speciaal aan zijn ongemak aangepast en bovenal zachter zadel, zijn rentree maken in het peloton.
Opnieuw ligt een pechduivel op de loer als Cooke in de eerste etappe van de Dauphiné Libéré betrokken raakt bij een massale valpartij. Even vreest hij nogmaals langer dan hem lief is aan de kant te moeten staan, maar het leed valt ditmaal mee en de Australiër kan de Franse etappekoers zelfs vervolgen. Twee dagen na zijn onvrijwillige kennismaking met het asfalt spurt Cooke naar een derde plaats en iets meer dan twee weken later wint hij zelfs de slotrit van de Ronde van Zwitserland. Ondanks dat de cyste opnieuw en steeds heviger begint op te spelen, is de sprinter precies op tijd klaar voor de Tour. Die kan voor Française des Jeux niet beter beginnen. Bradley McGee wint in Parijs – vanwege de honderdste verjaardag van de Tour is de hoofdstad niet alleen de aankomstplaats van de ronde, maar start er drie weken eerder ook – en pakt het geel. Twee dagen later slaat zijn land- en ploeggenoot toe. In de straten van Sedan verwijst Cooke alle topsprinters naar een ereplaats en eist de zege in de tweede Touretappe op. Het groen is dan nog niet in zicht.
Dat laatste verandert als de Australiër de dagen nadien naar eerst een derde en vervolgens een tweede plek spurt. Op Alessandro Petacchi, die beide keren sneller is en wint, lijkt echter geen maat te staan. De Italiaan gaat met een fikse voorsprong aan de leiding in het puntenklassement, maar zodra de bergen opdoemen geeft hij, nota bene in het groen, de pijp aan Maarten. Ondanks dat Cooke een sloot minder punten achter zijn naam heeft staan dan zijn Italiaanse voorganger, krijgt hij onverwacht het leiderstricot in de schoot geworpen.
Binnen is de buit allerminst. Er zijn nog twee Tourweken te gaan en in die periode zet Robbie McEwen een succesvolle achtervolging in op zijn landgenoot. De Australiër sprokkelt in vlakke ritten, overgangsetappes en tussensprints net wat meer puntjes bij elkaar dan Cooke. Twee dagen voordat het peloton de Champs Élysées zal bereiken heeft McEwen zijn achterstand, die nooit meer dan tien punten bedroeg, omgezet in een minimale voorsprong. Aangezien beide sprinters in de tijdrit op zaterdag hun totaal niet zullen kunnen opvijzelen, zal de slotetappe naar Parijs uitmaken wie het groen wint.
Het zorgt ervoor dat de beide Australiërs in de afsluitende massaspurt uitsluitend met elkaar bezig zijn en niet met mogelijk dagsucces. Vandaar dat Cooke, wanneer hij in de laatste hectometer uit het wiel van Thor Hushovd springt, alles fout doet om de rit te kunnen winnen, maar alles goed om het groen te heroveren op McEwen. De renner van Française des Jeux gebruikt de brede schouders van de geblokte Noor optimaal om zijn eindschot te lanceren en hoeft alleen maar rechtdoor te spurten om kans te maken op een nieuwe ritzege. Cooke voelt echter letterlijk de hete adem van McEwen in zijn nek. Die kan met een ultieme ‘jump’ zijn landgenoot mogelijk nog verschalken en twee vliegen in één klap slaan: én de ritzege grijpen, én het groen.
Dat wil Cooke niet laten gebeuren. Hij moet koste wat het kost voor McEwen eindigen om zijn achterstand van twee punten in extremis om te buigen in een nipte voorsprong. De situatie dwingt Cooke licht van zijn lijn af te wijken, iets naar links te sturen om zijn rivaal het passeren te beletten en hem een paar extra meters te laten maken. Het gat dat daardoor ontstaat is precies de ruimte waar Jean-Patrick Nazon naarstig naar op zoek is. De Fransman zit min of meer ingesloten tussen de beide kemphanen, maar krijgt door de uitwijkende manoeuvre van Cooke plots alle vrijheid om voluit te sprinten en de ritzege op te strijken.
Niet dat de Australiër dat veel kan schelen. Zijn stuurbeweging, die door de jury ongemoeid wordt gelaten, is precies genoeg om McEwen van zich af te houden en zijn eigen voorwiel iets eerder over de verlossende streep te duwen. Dat Cooke met zijn schouder zelfs lichtjes tegen zijn landgenoot aan leunt wordt eveneens oogluikend toegestaan. De juryleden willen hun vingers niet branden aan een te grote bemoeienis met wie het puntenklassement in de Tour van 2003 wint en laten het zo. Het groen gaat mee naar Australië en dan niet met McEwen, maar met Cooke. Dat wordt trouwens een trip die niet zonder slag of stoot zal verlopen.
Als de sprinter in oktober, na maanden in Europa te hebben gekoerst, naar zijn thuisland wil vliegen, krijgt hij opnieuw met forse tegenslag te kampen. De cyste op zijn achterste speelt opnieuw op, vandaar dat de winnaar van de groene trui besluit een peperduur vliegticket te boeken om de reis, die bijna een etmaal duurt, in een comfortabele vliegtuigstoel en deels liggend te kunnen doorbrengen. Eerst krijgt Cooke te horen dat de exclusieve plaatsen bij nader inzien vol zitten en hij alsnog Economy Class moet vliegen. Vervolgens blijkt de vlucht ook daar overboekt te zijn. De Australiër reserveert opnieuw, ditmaal bij een andere maatschappij, betaalt nogmaals de hoofdprijs en blijkt dan opnieuw in de Economy Class te belanden.
Het reisje kost hem in totaal liefst 18.000 Australische dollar – het is te hopen dat Cooke achteraf restitutie heeft gekregen – om uiteindelijk alsnog vermoeid en met een pijnlijk en vooral gehavend achterste in zijn thuisland aan te komen. Als een journalist vraagt of hij die groene trui had willen inruilen voor een comfortabelere, minder pijnlijke en goedkopere vlucht naar Melbourne blijft het een tijdje stil. ‘No!’ luidt, na een net wat te lange aarzeling, Baden Cooke’s verlossende antwoord.