Teamwork op z’n best: hoe Litouwen het WK 1999 won en (de vandaag jarige) Edita Pučinskaitė naar de titel reed
De vrouwenkoers op het WK van 1999 legt twee inzichten op haarscherpe wijze bloot.
Het eerste: dat wielrennen wel degelijk een teamsport is. Niet voor niets prijkt de oneliner ‘it’s the teamwork that makes the dream work’ op vele kantoormuren. Het is een motto dat, net als menig goed idee, vele vaders kent, maar over het algemeen wordt toegeschreven aan de Amerikaan John C. Maxwell. Hij is in elk geval degene die de titel in 2002 meegeeft aan een boek over leiderschap en daarmee een vlag plant in vele grote multinationals en bedrijven, als ware hij Neil Armstrong op de maan.
Het tweede: je komt als team beduidend minder ver als je niemand in de selectie hebt om het werk af te maken. Dat laatste slaat vooral op de Nederlandse selectie. Zonder kopvrouw Leontien van Moorsel rijden de overige oranjevrouwen geen deuk in een pakje boter. Vier dagen eerder is ‘Tinus’ tijdritkampioene geworden, maar na een parcoursverkenning concludeert dat ze in de wegwedstrijd niet veel te zoeken heeft. Bondscoach Jean-Paul van Poppel zal de teleurstellende prestaties van onder anderen Chantal Beltman en Elsbeth Vink, die op gepaste afstand van de nieuwe wereldkampioene de finish bereiken, achteraf vooral wijten aan een gebrek aan wedstrijdritme en vorm. Tegen met name de Litouwse vrouwen is het keurkorps van de voormalig topsprinter in de verste verte niet opgewassen. Liefst vier rensters in het gele shirt met rode en groene tinten van het voormalige Sovjetland bevinden zich in de finale in de kopgroep en dat numerieke overtal wordt optimaal uitgebuit. Vooraf heeft de bondscoach van Litouwen geen uitgesproken kopvrouw aangewezen en die beslissing blijkt een gouden zet. Het kwartet blijft de hele koers lang als team opereren en de vrouwen gunnen elkaar de regenboogtrui van harte. Uiteindelijk trekt Edita Pučinskaitė aan het langste eind.
Dat de overmacht van de Litouwse vrouwen in Verona levensgroot is, komt niet als een volslagen verrassing. Op dinsdag, vier dagen voor de wegwedstrijd, is Pučinskaitė in Treviso al derde geworden in de tijdrit. Alleen Van Moorsel en runner-up Anna Wilson waren sneller geweest dan de renster die zich een jaar eerder ook al de beste had getoond in de Tour de France féminin. Bovendien had Pučinskaitė die titel in de zomer overgedragen aan een landgenote. Diana Žiliūtė bewees in Frankrijk dat Litouwen op meerdere paarden kan wedden. De twee andere rensters, de tweelingzussen Rasa en Jolanta Polikevičiūtė, verkeren eveneens in de vorm van hun leven. Als onder impuls van het kwartet op twee ronden van het einde een beslissende kopgroep ontstaat, kunnen slechts veertien anderen volgen. De Nederlandse rensters, die zonder Van Moorsel als roependen in een woestijn over de Italiaanse wegen rijden, happen dan al naar adem en wekken nimmer de schijn te kunnen volgen. Ondanks dat Jeannie Longo, Anna Wilson en enkele andere kanshebsters nog wel als wagonnetjes in het kielzog van de Litouwse stoomtrein zitten, gaat het viertal lustig door met pogen de voorste gelederen verder uit te dunnen. Enkele kilometers eerder heeft Pučinskaitė haar landgenotes te kennen gegeven zich goed te voelen en, mocht het haar lukken om alleen weg te komen, te verwachten een solo naar de finish tot een goed einde te kunnen brengen.
Als de voormalig Tourwinnares, na herhaaldelijke pogingen van haarzelf en haar drie landgenotes, op de venijnige drie kilometer lange Torricelle daar inderdaad in slaagt, gooien Žiliūtė en de twee Polikevičiūtė’s onmiddellijk de deur in het slot. Longo stribbelt aanvankelijk nog wat tegen en gaat, in gezelschap van de Italiaanse Valeria Capellotto en de Oekraïense Tetjana Stjazjkina nog op zoek naar de koploopster, maar zal al snel concluderen in een befaamde ‘chasse patate’ terecht te zijn gekomen. In de slotfase wordt het trio zelfs nog ingelopen door de rest van de oorspronkelijke kopgroep. De nieuwe situatie geeft de landgenotes van Pučinskaitė, voor wie de slotkilometer richting de Corso Porto Nuova in Verona een ware triomftocht is, de kans nog wat extra glans aan te brengen op de denkbeeldige kroon die de nieuwe wereldkampioene zal mogen opzetten. Achter Wilson, die net als drie dagen eerder opnieuw genoegen moet nemen met zilver, sprint Žiliūtė naar de derde plek en mag zo mee het podium op om een bronzen medaille af te halen. In het eerste interview na afloop zal Pučinskaitė onmiddellijk haar drie landgenotes, die normaal gesproken weliswaar voor verschillende merkenploegen uitkomen, maar elkaar in Italië feilloos weten te vinden, bedanken en ondubbelzinnig duidelijk maken dat de wereldtitel niet zozeer die van haar is, maar van de ‘Big Yellow Machine’, zoals zij en haar drie landgenotes vanaf dat moment door menigeen liefkozend worden genoemd. Pas drie jaar later zou John C. Maxwell het motto ‘it’s the teamwork that makes the dream work’ opschrijven. Het is een waarheid als een koe. Mits je in koers beschikt over een afmaker, maar dat zat met Edita Pučinskaitė wel goed in de Litouwse WK-selectie van 1999.
