Foto Stefano Sirotti

Wielercultuur

Van NK-titel tot ontslagbrief: de onstuimige carrière van de jarige Jacques Hanegraaf (65)

Er zijn niet veel Nederlandse (oud-)renners die zich in de achterliggende vijf decennia zo nadrukkelijk in en rond het peloton hebben gemanifesteerd als Jacques Hanegraaf. Succes. Tegenslag. Drama. Intriges. Schandaaltje op zijn tijd. Er zijn boeken, films en televisieseries te bedenken waarin een hoofdrolspeler minder meemaakt. Denk bijvoorbeeld maar aan de biografie Mijn Gevecht over Thomas Dekker, in 2016 geschreven door Thijs Zonneveld. Hanegraaf, die een aantal jaren de manager van de oud-Raborenner was, wordt het gedurende het boek meermaals door het slijk gehaald. Ook in de tijd dat Hanegraaf zelf deel uit maakt van het peloton wisselen successen en relletjes elkaar in hoog tempo af. Nog voordat hij ook maar één meter als prof heeft gereden, zorgt de Brabander in 1980 al voor opschudding. De KNWU weigert de talentvolle amateur een licentie als beroepsrenner te verstrekken. De reden? Hanegraaf is volgens de reglementen nog te jong voor een plekje in de TI-Raleigh-ploeg van Peter Post. De statuten van de wielerunie zeggen namelijk dat eenentwintig jaar de minimumleeftijd is om in aanmerking te komen voor een proflicentie. Een verzoek om dispensatie wordt prompt afgewezen. Pas als de staatssecretaris zich ermee bemoeit en na Kamervragen laat weten de houding van de KNWU ‘onjuist’ te vinden, kan Hanegraaf officieel ‘wielrenner’ antwoorden als hem naar zijn beroep gevraagd wordt. Amper drie maanden na zijn debuut bij TI-Raleigh, in april 1981, mag Hanegraaf het bekende rood-geel-zwarte tricot van de ploeg inruilen voor een andere driekleur. De kersverse neoprof klopt tijdens het NK in Geulle alle favorieten. Een prestatie die hij vier jaar later trouwens nog eens herhaalt.

De ploeg van Post heeft Hanegraaf ten tijde van zijn tweede nationale titel verruild voor het Kwantum van diens aartsrivaal Jan Raas. Het vertrek bij TI-Raleigh gaat opnieuw met een rel gepaard. In augustus 1983 wordt de voormalige Nederlands kampioen per aangetekende brief op staande voet ontslagen. Net als ploeggenoot Leo van Vliet. De twee zouden de goede naam van hun werkgever in diskrediet hebben gebracht. Niet door een positieve plas of andere overtreding. Nee, Hanegraaf en Van Vliet hebben er in de ogen van de hoofdsponsor simpelweg met de pet naar gegooid. Om de Britse fietsenfabrikant een plezier te doen rijden de renners van TI-Raleigh per toerbeurt criteriums aan de overkant van de Noordzee. Het brengt Hanegraaf onder andere naar Bristol. De omstandigheden zijn er niet bepaald best. De weergoden hebben uitgerekend de wedstrijddag uitgekozen om alle vooroordelen over het Engelse klimaat eens extra te onderstrepen. Het maakt de weg, waarop de plaatselijke rondjes van nog geen kilometer dienen te worden afgelegd, spekglad. Het parcours is bovendien akelig smal. De wedstrijd wordt uitgezonden door de plaatselijke televisie en om de cameraman ruim baan te geven heeft de organisatie besloten dat de renners slechts één weghelft tot hun beschikking hebben. Op de andere rijdt een motor om alles haarscherp in beeld te brengen. Als Sean Kelly en Phil Anderson vlak na de start onderuit schuiven, realiseert Hanegraaf aan welke waanzin hij begonnen is. Sponsorverplichting of niet, na nog geen tien rondjes knijpt hij de remmen van zijn fiets toe en verdwijnt in de coulissen.

De opgave wordt genadeloos in beeld gebracht door de televisiecamera’s. Kokend van woede slaat de Raleigh-directie de aftocht van Hanegraaf gade. Nog diezelfde avond wordt een ontslagbrief opgesteld. Voor het gemak laat de Engelse directeuren ploegleider Post buiten de hele procedure. De Amstelveense ploegbaas heeft niet veel later een verbouwereerde Hanegraaf aan de telefoon. Teamgenoot Van Vliet is na een soortgelijk criterium in Glasgow hetzelfde overkomen. Ook hij vraagt Post om opheldering. Die scheept zijn renners in eerste instantie af met het excuus dat hij weinig kan beginnen tegen de grillen van zijn hoofdsponsor, maar daar neemt het duo vanzelfsprekend geen genoegen mee. Uiteindelijk springt Post alsnog in de bres voor zijn pupillen. Met succes. Het ontslag-op-staande-voet wordt teruggedraaid. De twee kunnen het seizoen bij TI-Raleigh afmaken. Niet dat Hanegraaf en Van Vliet anders lang werkloos zouden zijn geweest. Beiden hebben ten tijde van het incident hun handtekening al gezet onder een contract bij Kwantum. Ze volgen kopman Raas naar de nieuwe ploeg. Ook daar wisselen successen en gedoe elkaar af zoals beklimmingen en afdalingen in een zware bergetappe. Na vier seizoenen in dienst van de kalende Zeeuw, met het dragen van het geel in de Tour van 1984, het winnen van de rode trui in diezelfde editie van de ronde en zeges in de Amstel Gold Race en tijdens het NK een jaar later als uitgesproken hoogtepunten, is de liefde tussen Raas en Hanegraaf over. Als zijn pupil kampt met vormgebrek en blessures weigert de ploegleider hem te selecteren voor de Tour. Nadat zakenman Bernard Tapie een afkoopsom aan Raas overmaakt kan hij alsnog aantreden in Frankrijk, in dienst van de Toshiba-ploeg. Zijn actieve loopbaan nadert dan de herfst, waarna Jacques Hanegraaf eerst pr-man, dan ploegleider en vervolgens rennersmanager wordt. Net als op de fiets zullen successen en kleine relletjes elkaar ook dan in hoog tempo blijven afwisselen.

Foto Stefano Sirotti
Foto Stefano Sirotti
Foto Stefano Sirotti

Bekijk ook van Vincent de Lijser

Van NK-titel tot ontslagbrief: de onstuimige carrière van de jarige Jacques Hanegraaf (65)

Wielercultuur

Hij is jarig vandaag: Peter Luttenberger en de zomer van 1996 toen hij even een Tourwinnaar leek

Wielercultuur