Verjaardagskalender 12 mei: Joaquim Rodríguez (1979)
Een ‘purito’ is een sigaartje. Zo’n kleine, dunne. In grootte en dikte vergelijkbaar met een sigaret. Ideaal voor een ieder die wel het rookgenot van een sigaar wil beleven, maar niet de tijd of het geduld heeft om op het gemak een dikke Cubaan in brand te steken en al lurkend en rook uitblazend de dag aan zich voorbij te zien trekken. Even kort paffen en de ‘purito’ is getransformeerd in een zielig stompje, zodat de roker snel terug kan naar diens dagelijkse beslommeringen.
Roken en de koers is een vreemde combinatie, ondanks dat in vervlogen tijden een sigarettenmerk als Caballero nog een tijd sponsor en naamgever van een wielerploeg was, Tourwinnaar Gastone Nencini al tijdens zijn actieve carrière in de jaren ’50 en ’60 bekend stond als kettingroker en Jean Nelissen nagenoeg zijn leven lang menig koers van televisiecommentaar voorzag onder het genot van een flinke sigaar. En ‘purito’ is de bijnaam van een van de meest succesvolle renners van deze eeuw.
Terwijl voor de overgrote meerderheid van de ingezetenen van het peloton een bijnaam is bedacht die slaat op uiterlijke kenmerken (Marco Pantani werd omwille van zijn uitstaande oren Elefantino genoemd – het olifantje – terwijl brildrager Laurent Fignon bekend stond als Le Professeur), afkomst (Rik Van Looy was de Keizer van Herentals; verwijzend naar zijn woonplaats), een dier (André Greipel droeg de bijnaam de Gorilla vanwege zijn gespierde voorkomen) of een combinatie van die laatste twee (denk aan de Condor van Varsseveld, zoals Robert Gesink in het peloton bekend stond, of de Adelaar van Toledo alias Federico Bahamontes). Voor Joaquim Rodríguez werd op zeker moment de bijnaam ‘purito’ bedacht. Het kleine sigaartje.
Het hoe en waarom van die bijnaam is een vermakelijke anekdote en de aanleiding voor een tijdreis naar het jaar 2001. Rodríguez is dan nog lang niet de vedette die hij later zal worden, als de Spanjaard de overwinningen en ereplaatsen aan elkaar gaat rijgen zoals een ijverige kleuter de kralen voor een Moederdagcadeau om een dun stukje koord laat glijden. Met name de periode 2010-2016 kan worden beschouwd als de hoogtijdagen van ‘purito’. In het wit-rood-blauw van de Russische Katjoesja-ploeg is Rodríguez niet alleen in de heuvelachtige eendagsklassiekers op voorhand een topfavoriet, maar ook in de grote ronden.
De Spanjaard zet onder meer de Waalse Pijl en tweemaal de Ronde van Lombardije op zijn erelijst, eindigt in de Giro, de Tour en de Vuelta minimaal een keer op het podium en wint in zowel Italië, Frankrijk als Spanje meerdere etappes. Voeg daar twee WK-medailles, respectievelijk zilver en brons, aan toe en de status van Rodríguez als absolute topper mag overduidelijk zijn. Zijn bijnaam draagt hij op het moment van zijn doorbraak al een aantal jaren met zich mee. Met trots. Als geuzennaam. De tijdmachine moet nog wat verder terug in het verleden. Naar het jaar dat Rodríguez zich, als kersverse neoprof, voegt bij zijn ploeggenoten van het befaamde ONCE.
Het jaar is 2001. Van Operación Puerto, dat later de ondergang betekent van de Liberty Seguros-ploeg, zoals de opvolger van ONCE zal heten, in het algemeen en ploegleider Manolo Saiz in het bijzonder, is dan nog geen sprake. ONCE is al tien jaar een absolute topploeg, die met renners als Laurent Jalabert en Alex Zülle talloze grote overwinningen heeft geboekt. Aan het begin van het nieuwe millennium zijn Abraham Olano, Igor González de Galdeano en Joseba Beloki er de kopmannen.
Oog voor aanstormend talent heeft Saiz ook. Zo rijdt de jonge Carlos Sastre in het knalgele tenue van de Spaanse blindenloterij en aan het begin van het nieuwe seizoen heeft ONCE de 21-jarige Joaquim Rodríguez binnen gehaald. Die legt op het eerste, het beste trainingskamp een gezonde dosis lef en bravoure aan de dag. Als Saiz zijn renners aan het einde van de middag nog maar eens een klimmetje opstuurt, rijdt de jongeling zijn kersverse ploeggenoten een voor een uit het wiel. Terwijl Olano, Beloki en de andere ONCE-renners duidelijk nog even op gang moeten komen bij het krieken van het nieuwe seizoen, laat Rodríguez onmiddellijk merken dat hij geen boodschap heeft aan de apenrots die een wielerploeg vaak is, vanzelfsprekend inclusief bijbehorende hiërarchie.
Om het gemak waarmee hij zijn collega’s lost nog meer luister bij te zetten, maakt de Spanjaard, als hij op de top lachend op de andere ONCE-renners staat te wachten, met zijn mond en vingers een gebaar alsof hij rustig een sigaartje staat te roken. Zo gemakkelijk ging de klim hem af. Het Franse Vélo Magazine tekent de anekdote jaren later smakelijk op uit de mond van Rodríguez, net als de epiloog die niet veel later volgt.
De door Rodríguez’ wedstrijdje ver plassen toch tamelijk beledigde ONCE-renners houden hun jonge ploeggenoot voor dat als hij echt ballen heeft, hij eens een echte sigaar moet opsteken wanneer de renners ’s avonds gezamenlijk aan de eettafel zitten. Ploegleider Saiz houdt er een streng lik-op-stuk beleid op na als het gaat om uitspattingen die niet binnen de kaders van een rennersleven passen en zal, zo verwachten de ONCE-renners, Rodríguez onmiddellijk op zijn nummer zetten. Het is de perfecte ontgroening voor hun brutale ploeggenoot, vinden ze. Als Rodríguez ten minste durft.
Die blijkt bepaald niet voor een kleintje vervaard en komt op een avond daadwerkelijk met een sigaar tussen zijn lippen de eetzaal binnen gewandeld. Terwijl hij op een stoel neerploft neemt hij een stevige trek en blaast de kringetjes rook triomfantelijk de lucht in. Saiz kan het vanzelfsprekend niet waarderen, maar de forse uitbrander, waar Rodríguez’ ploeggenoten zo vurig op hoopten, blijft uit. De sigaar wordt gedoofd en belandt in de vuilnisbak. De neoprof heeft zijn plekje binnen de ONCE-ploeg verworven. Voortaan noemen ze hem ‘purito’.