Foto Eric Houdas
Verjaardagskalender 14 februari: Gianni Bugno (1964)
Zacht zwellen de eerste klanken van Mozarts Jupitersymfonie aan in het hoofd van Gianni Bugno. Alsof een denkbeeldige geluidstechnicus in de bovenkamer van de Italiaan een fader op een mengtafel voorzichtig omhoog schuift en langzaam de bonkende hartslag van een renner in volle inspanning laat overstemmen door klassieke klanken. Een laatste diepe zucht. Een korte blik over de schouder, naar het achterveld. Het moment van de waarheid is aanstonds. Dit is waar de Italiaan zo hard voor heeft gewerkt. Niet alleen in trainingen, maar ook in urenlange therapeutische sessies bij dr. Laura Bertelè. Vijf luttele kilometers en een handvol hectometers moet de Italiaan overbruggen om de, op dat moment, belangrijkste overwinning uit zijn carrière te kunnen boeken. Negen haarspeldbochten nog. Even stokt de adem in de keel van de renner. Een kortstondig moment van angst. Een gevoel van twijfel aan eigen kunnen. Even voelt Bugno zijn lichaam iets verslappen. Ongewild voeren zijn gedachten hem vijf maanden mee terug in de tijd, naar de finale van Milaan-Turijn van 1989. In de afzink van de laatste scherprechter, de Superga, lag Bugno in gewonnen positie toen hij plotseling werd overmand door angst. Duizelingen maakten zich meester van de Italiaan, die onderweg een paar keer halt had moest houden om bij zinnen te komen en zichtbaar moeite had de, op en rond de Superga aanwezige, flora niet te bemesten met de eerder die dag verorberde gelletjes. Anderhalve minuut nadat Rolf Gölz met speels gemak had afgerekend met zijn medekoplopers, was Bugno met knikkende knieën als veertiende gefinisht.

Uitgerekend de renner die toen profiteerde van Bugno’s duizelingen maakt de Italiaan in Milaan-Sanremo opnieuw het leven zuur. De wetenschap dat Gölz hem op de hielen zit doet de zenuwen van Bugno geen goed. Even verslapt zijn concentratie, net als de volgende haarspeldbocht nadert. ‘Mozart!’, flitst het door Bugno’s hoofd. Onmiddellijk nestelt De Jupiter zich weer als een oorwurm onder de wit-oranje pothelm. De rust keert terug. De oorzaak van de paniekaanvallen, die Bugno tijdens afdalingen teisteren, is terug te voeren op de Giro van 1988. In de vierde etappe wordt de kopman van Chateau d’Ax hardhandig tegen het asfalt gekatapulteerd. Die val is de aanstichter van een lange en onzekere periode van evenwichtsstoornissen, aanhoudend oorsuizen en gevoelens van angst. Vooral buiten de koers, maar in Milaan-Turijn had Bugno er merkbaar hinder van, met de paniekaanval op de flanken van de Superga als climax. In de maanden die volgen bezoekt Bugno meer artsen en therapeuten dan een personage uit een soapserie in tien televisieseizoenen. Een allergoloog toont aan dat Bugno melk- en tarweproducten niet goed verdraagt en schrijft een speciaal dieet voor, een psycholoog licht de jeugd van de Italiaan door, maar de belangrijkste rol is weggelegd voor dr. Laura Bertelè. Zij is een psychotherapeute uit Milaan die op basis van gymnastiek, dans en muziek vele operazangers en -zangeressen van hun podiumangsten heeft weten af te helpen. Aan gymnastiek en dans heeft Bugno niets met een racefiets onder zijn achterste, maar muziektherapie daarentegen blijkt de sleutel naar succes.
Met name de Jupitersymfonie en de Haffner Serenade van Mozart blijken een wonderlijke uitwerking te hebben. Uren, dagen, weken lang experimenteert Bugno. Steeds op een ander volume of met een andere afspeelsnelheid. Eerst bij dr. Bertelè op de bank, maar al snel ook op de fiets. Zoals talloze scholieren in die tijd op de hoek van de straat stoppen om buiten het zicht van hun ouders stiekem toch hun walkman aan te zetten voordat ze aan de fietstocht naar school beginnen, zo duwt Bugno voor elke afdaling ook snel de dopjes in beide oren en drukt de ‘play’-knop in. Net zo lang tot hij ze kan dromen, de Haffner en de Jupiter. Zodat een denkbeeldige geluidstechnicus in de bovenkamer van de Italiaan tijdens een wedstrijd de rol van de walkman kan overnemen en paniek, duizeligheid en oorsuizen geen kans krijgen. Wat tijdens een training perfect werkt, hoeft in de volle finale van één van de belangrijkste eendagskoersen niet vanzelfsprekend ook van een leien dakje te gaan, maar in de afdaling van de Poggio lijkt het of Bugno door een cordon engelen naar Sanremo wordt geëscorteerd. Pas bij het oprijden van de Corso Cavallotti verstommen de klanken van Mozart in zijn hoofd. De legendarische Oostenrijkse componist heeft tweehonderd jaar na zijn dood nog maar eens een belangrijk werk afgeleverd: Bugno’s eerste grote zege. In het hoofd van de kersverse winnaar van Milaan-Sanremo laat de denkbeeldige geluidstechnicus de engelen zingen.