Verjaardagskalender 14 juni: Eric Heiden (1958)

Niet in de beoogde kopman, voormalig Olympisch kampioen Alexi Grewal, of in het jonge Mexicaanse klimtalent Raúl Alcalá. Ook als 7-Eleven in de eerste Tourdagen vriend en vijand verrast met een wervelend debuut – de Canadees Alex Stieda verovert in de eerste etappe het geel en als hij die trui al snel weer kwijt is, compenseert ploeggenoot Davis Phinney dat met een klinkende ritzege – blijven de Nederlandse journalisten vooral belangstelling tonen in een van de knechten uit de ploeg. De renner die met startnummer 204 op zijn rug zijn eerste Tour rijdt.

Veel Fransen, Belgen, Italianen en Spanjaarden hebben geen idee wie hij is. Herkennen doen ze hem nauwelijks. Ja, van die gouden medailles op de Olympische Winterspelen van 1980 hebben ze natuurlijk wel gehoord, maar de schaatssport zegt ze maar bar weinig. Het is een levensgroot verschil, bijna een cultuurclash, met het schaatsgekke Nederland, waar een klein half jaar eerder nog een Elfstedentocht is verreden en een atleet van het kaliber Eric Heiden door zijn prestaties op de dunne ijzers voor veel sportliefhebbers en -journalisten bijna een soort halfgod is.

Ruim zes jaar voordat op vrijdag 4 juli 1986 in het Noord-Franse Boulogne-Billancourt de 73^ste Tour de France van start gaat, levert Eric Heiden een unieke prestatie. De Amerikaan zet tijdens de Winterspelen in eigen land, Lake Placid is de stad waar het Olympisch vuur die winter twee weken lang brandt, het schaatsen volledig naar zijn hand door alle vijf de afstanden te winnen. Of er nou 500, 1000, 1500, 5000 of 10.000 meter moet worden afgelegd, Heiden klokt telkens de snelste tijd van het gehele deelnemersveld en mag zich een gouden plak laten omhangen. Nooit eerder slaagde een sporter er in om tijdens een en dezelfde Olympische Spelen vijfmaal goud te pakken.

Pas twaalf jaar later zal de Wit-Russische turner Vitali Tsjerbo die prestatie verbeteren door zes Olympische titels op te strijken, waarvan vier op een en dezelfde dag. Kassa! Een schaatser die liefst vijf onderdelen, van sprinten tot en met stayeren, weet te winnen is nooit eerder, of later, vertoond. Wie denkt dat Heiden na die succesvolle Spelen in Lake Placid een lange schaatscarrière tegemoet gaat, heeft het mis. De pas 21-jarige Amerikaan heeft de sport na zijn vijf plakken, drie wereldtitels als allrounder en ook nog eens vier bij het sprinten wel gezien. Vrij abrupt zet hij zijn schaatsen in het vet, om die er nooit meer uit te halen.

Liever gaat Heiden zijn medicijnenstudie in San Diego weer oppakken en daarnaast wil hij zijn tijd besteden aan die andere sportieve liefde, die hij meermaals als ‘hobby’ omschrijft. Waar het schaatsen blijkbaar als een verplichting aanvoelt, is wielrennen juist datgene dat de Amerikaan het liefste doet. Ook die sport blijkt in de familiegenen van de Heidens te zitten. Zus Beth zal een half jaar na de Olympische zegereeks van haar grote broer zelfs wereldkampioene worden.

In eerste instantie fietst Eric vooral op de baan, maar na een tegenvallend optreden op de individuele achtervolging tijdens het WK van 1981 switcht hij naar de weg. Samen met zijn voormalig schaatscoach Jim Ochowicz, zelf ook een ex-schaatser en -renner, besluit hij een profploeg naar Europees model uit de grond te stampen. Heiden is als Olympisch kampioen het ideale uithangbord en de ambassadeur voor wie deuren open gaan die voor anderen gesloten blijven.

Southland Corporation, het moederbedrijf van supermarktketen 7-Eleven, heeft grote interesse in het sponsoren van een wielerploeg rond de voormalig schaatskampioen. Ondanks dat Ochowicz het team zal uitbouwen tot internationale topploeg, realiseert Heiden zich al snel dat er voor hem op de fiets niet meer dan een knechtenrol in zit. In 1985 zal hij weliswaar de Amerikaanse wegtitel veroveren, maar verder zijn de voornaamste bezigheden van de voormalige Olympische superster het halen van bidons en het uit de wind houden van zijn kopmannen.

Nog één droom heeft Heiden, voordat hij zijn studie, dan toch echt, weer wil gaan oppakken én afronden. De Tour; die wil hij rijden. Een jaar voor het zover is heeft de knecht van 7-Eleven de Giro al voltooid op een tamelijk anonieme 131^ste plek. Voor de Franse ronde had de Amerikaanse ploeg echter geen uitnodiging gekregen. Het gaf Heiden de kans om alvast op snuffelstage te gaan. Namens televisiezender CBS is hij in 1985 als commentator in de Tour aanwezig. Een jaar later debuteert hij er als renner, maar Parijs zal Heiden niet weten te halen. Een val in de achttiende etappe naar L’Alpe d’Huez zet een streep door zijn ambities om de ronde uit te rijden. In de afzink van de Galibier verliest Heiden de macht over zijn stuur, kwakt ruw tegen het asfalt en moet per helikopter naar het ziekenhuis worden gevlogen. Einde Tour.

Tot teleurstelling van met name de Nederlandse journalisten. Die hadden in het volgen van de verrichtingen van de vroegere schaatsheld een mooie aanleiding gevonden om de sportkaternen eens vanuit een andere invalshoek te vullen. Waar de gedwongen opgave van de Amerikaan in veel andere landen tamelijk geruisloos passeert, haalt Heidens afscheid van de Tour en daarmee ook meteen van de topsport – die studie medicijnen moet nu echt af – in Nederland wel het nieuws. Het geeft maar weer eens aan hoe populair het schaatsen in Nederland is in verhouding tot de meeste andere Europese landen.