Verjaardagskalender 18 februari: Jos van Emden (1985)

Er zijn best wat overeenkomsten tussen de carrière van Jos van Emden en de liefhebberij waar de geboren Schiedammer buiten de sport zo verzot op is. Menig interview of reportage op radio of televisie, waar de tijdritspecialist in figureerde, is in het afgelopen anderhalve decennium gewijd aan Jos’ liefde voor vogels spotten. Tot de standaarduitrusting tijdens dagelijkse trainingsritjes behoorde dan ook steevast een verrekijker. Menigmaal onderbrak Van Emden zijn rondje kortstondig om het instrument uit zijn achterzak op te diepen en naar de lucht te turen. Even zeker weten of de gevleugelde schim, die boven zijn hoofd een stukje met hem mee leek te vliegen, een buizerd of een havik was. Of toch zijn lievelingsvogel. De blauwe kiekendief. Van alle vogelsoorten is Van Emden het meest verzot op roofvogels en daarbinnen is de blauwe kiekendief zijn favoriet. De manier waarop het gevederde gevaarte, met een spanwijdte van bijna een meter en twintig centimeter, in opperste concentratie laag boven de grond scheert op zoek naar een weerloos konijntje, vertoont wel enige gelijkenis met hoe Van Emden op hoogtijdagen over het asfalt raasde. De aerodynamische houding, de volledige focus, nagenoeg geluidloos op hoge snelheid voortbewegend, op weg om een weerloze prooi zonder genade te verschalken. Jos van Emden is een blauwe kiekendief.

Door: Aan-Age Dijkstra
18 feb '25

Foto Joop van Dijk (Commons-Wiki)

Nagenoeg even zeldzaam als de blauwe kiekendief zijn de grote tijdritzeges van de Zuid-Hollandse specialist. Er zijn van die momenten waarop door tegenslag het kwartje net even de verkeerde kant op valt. Alsof de roofvogel op het punt staat een muisje in zijn scherpe klauwen te vatten en het knaagdiertje nog net kans ziet op tijd weg te duiken. De jacht dient weer helemaal van voor af aan te beginnen. Alle moeite, de focus, het timen. Allemaal voor niets. Zoals in de Giro-proloog van 2016 in Apeldoorn. Vooraf heeft Van Emden grootse plannen aangekondigd. ‘Mijn Giro duurt één dag. Vandaag!’, laat hij blakend van ambitie weten. De Nederlander lijkt inderdaad een gooi naar het roze te doen, maar schuift halverwege de 9,8 kilometer lange tijdrit onfortuinlijk onderuit. Vijftien maanden later grijpt Van Emden in de BinckBank Tour opnieuw mis. Na onderweg de snelste tussentijd te hebben genoteerd in de chronorace in en rond Voorburg, is de renner van LottoNL-Jumbo op weg naar een klinkende zege, ware het niet dat hij in de laatste honderden meters de afslag voor de volgauto’s kiest, in plaats van de weg naar de finishlijn te volgen, en zo in de coulissen van de ronde van de Benelux dreigt te verdwijnen. Twintig seconden passeren alvorens Van Emden zich de fout realiseert, zijn fiets keert en weer terug op het parcours komt om alsnog de laatste meters naar de aankomst af te leggen. Daar komt hij niet meer dan zeventien tellen te kort op Stefan Küng, die dankzij de misser van zijn concurrent dankbaar de tijdritzege opstrijkt.

Des te zoeter smaken de keren dat de puzzelstukjes wél op hun plek vallen en de blauwe kiekendief zich voor even een Amerikaanse zeearend voelt, de Koning aller Vogels. Op 20 oktober 2019, bijvoorbeeld. Als regerend Nederlands tijdritkampioen dendert Jos van Emden in zijn strakke roodwitblauwe pak door de Vendée. De 46 kilometer lange Chrono des Nations staat al jaren hoog op het verlanglijstje van menig chronospecialist en Van Emden heeft al wekenlang zijn zinnen gezet op deze editie. Als een komeet schiet hij uit de startblokken om het heuvelachtige parcours rond Les Herbiers met een snelheid van net iets meer dan vijftig kilometer per uur af te raffelen. Dat erkende hardrijders Filippo Ganna en Primož Roglič hem die middag als nummers twee en drie vergezellen op het podium, geeft de zege van Van Emden een gouden randje. Al blijft die prestatie altijd in de schaduw staan van de dag dat de Nederlander, een kleine twee en een half jaar eerder, de slottijdrit van de Giro wint. Terwijl de hele wereld bezig is met óf en hoe Tom Dumoulin Nairo Quintana zal verslaan op de laatste dag van de Italiaanse ronde, om het roze te grijpen, peurt Van Emden tussen het Formule 1-circuit van Monza en hartje Milaan, zijn ultieme tijdrit uit zijn afgetrainde lijf. Hij rijdt zelfs zo hard dat hij, op een versnelling van 58×11, meermaals de behoefte voelt nog een tandje zwaarder te schakelen op zijn achterblad. In een groter verzet voorziet het derailleur echter niet, maar het geeft wel perfect weer hoeveel kracht de Nederlander die dag in zijn tank heeft. Na afloop moeten Van Emden en zijn goede vriend Dumoulin – de kersverse Giro-winnaar gaat wel eens met Jos mee ‘vogelen’ – bijna ruziën over wie zich op dat moment de gelukkigste mens op aarde mag noemen. Zijn misschien wel mooiste overwinning boekt Van Emden drie jaar daarvoor al, eveneens in de Italiaanse ronde. In de klimtijdrit naar de Cima Grappa heeft de Nederlander, door de stijgingspercentages in de slotfase, geen schijn van kans. Hij besluit die dag voor ander succes te gaan. In de volgauto heeft Jos een bos bloemen klaargelegd en halverwege de col, op de plek waar vriendin Kimberley hem staat aan te moedigen, houdt hij halt. Middenin de koers vraagt hij haar ten huwelijk. Na een verlossend ‘ja!’ te hebben gehoord, klimt Van Emden terug op zijn fiets en vervolgt de tijdrit. Op zijn gemak. Hij is blij. Opgelucht ook. De euforie en de adrenaline in zijn lichaam zorgen ervoor dat hij de sterk oplopende weg op Cima Grappa nog geen fractie van een seconde in zijn benen voelt. De blauwe kiekendief heeft beet en deze prooi zal hij niet los laten.

Ook jarig vandaag: