Verjaardagskalender 19 mei: Jan Janssen (1940)
Met een stevige handdruk bekrachtigen twee mannen een zojuist mondeling overeengekomen afspraak. Het is een even simpele als overzichtelijke. Mocht de een er de volgende dag in slagen de regenboogtrui veroveren, dan zal de ander hem dispensatie verlenen als het aankomt op Tourdeelname. Het is 1967. De ‘r’ zit net weer in de maand en nu de zomer op haar einde is, staat de wereldtitelstrijd in Heerlen op het programma.
Vooraf behoort Jan Janssen tot de favorieten. De Nederlander heeft het dan toe beste seizoen uit zijn carrière gereden. In het voorjaar schreef hij eerst Parijs-Roubaix op zijn naam, om een maand later als eerste landgenoot ooit de Vuelta te winnen. Vervolgens was hij in de Tour als vijfde geëindigd, had er, net als eerder in de Spaanse ronde, een etappe op zijn naam geschreven en als kers op de taart ook nog eens voor de derde maal de groene trui van het puntenklassement mee naar huis mogen nemen. Een reeks prestaties waar je ‘U’ tegen zegt en die bovendien onmiddellijk de veelzijdigheid van Janssen bloot leggen.
De 265 kilometer lange strijd om het wereldkampioenschap, waarbij liefst twintig keer de verraderlijk steile Bergseweg tussen Voerendaal en het gehuchtje Ubachsberg – de AVRO zou jaren later nog eens een aflevering van het legendarische televisieprogramma Ontdek Je Plekje over de regio maken – dient te worden beklommen, is een uitgelezen kans om de regenboogtrui te bemachtigen. Wederom, wel te verstaan. Drie jaar eerder is Janssen al wereldkampioen geworden. In het Franse Sallanches had hij in de sprint van een klein kopgroepje Vittorio Adorni en Raymond Poulidor het nakijken gegeven. In en rond Heerlen wil Janssen een tweede titel pakken.
Om de ambitieuze renner nog wat extra te motiveren doet Maurice De Muer zijn pupil een voorstel, dat de twee even later met een handdruk zullen bezegelen. Niet dat de Fransman, ex-renner en in 1967 ploegleider van Pelforth, zich tijdens het wereldkampioenschap dient te bekommeren om Janssen. Dat is de taak van bondscoach Joop Middelink. Janssen rijdt immers, zoals gebruikelijk bij een mondiale titelstrijd, in het oranje van de nationale KNWU-selectie. In het dagelijks leven is De Muer echter Janssens ploegleider en heeft dus recht van spreken. Diens voorstel klinkt de Nederlander als muziek in de oren. Mocht hij er daadwerkelijk in slagen voor de tweede maal in zijn carrière de regenboogtrui op te eisen, dan zal De Muer hem vrijstellen van deelname aan de eerstvolgende Tour de France.
Als wereldkampioen zou Janssen hoogstwaarschijnlijk een bomvol en razend druk volgend seizoen te wachten staan en dan zou een keertje geen Ronde van Frankrijk in juli, maar in plaats ervan een welverdiende zomervakantie, een verleidelijk en bovendien meer dan aangenaam vooruitzicht zijn. Ondanks dat de bebrilde Nootdorper, zoals de bijnaam van Jan Janssen luidt, er alles aan doet de regenboogtrui te bemachtigen, loopt het kampioenschap in Heerlen niet zoals hij wil. Al in een vroeg stadium ontsnapt een vijf man sterke kopgroep met favorieten Eddy Merckx en Gianni Motta en verder de Engelsman Bob Addy, die uiteindelijk met kramp zal wegvallen, de Spanjaard Ramón Sáez en namens Nederland Jos van der Vleuten. Aanvankelijk denken Janssen en de andere kanshebbers in het peloton dat het gezelschap wel weer zal worden bijgehaald, maar mooi niet dus.
Sterker, hun marge wordt steeds groter. Janssen moet zelf in de achtervolging. Drie ronden van dertien kilometer per stuk stoempt hij in z’n uppie achter het viertal aan, om het uitzicht op de regenboogtrui te behouden. Op het idee om landgenoot Van der Vleuten vriendelijk doch dringend te verzoeken zich te laten afzakken en de achtervolging van Janssen in een koppelkoers van de oranje-tandem te veranderen, komt bondscoach Middelink pas in een laat stadium, als Janssen al geruime tijd alleen heeft achtervolgd. Het kost hem de kracht en energie die hij later in de finale te kort komt. De Nederlander slaagt echter wel in zijn achtervolgingspoging, wijst zelfs nog een financieel bod van Merckx in ruil voor de garantie op de titel voor de Belgische veelvraat resoluut van de hand, maar in de eindsprint gaat er bij de twee oranje-renners net zoveel mis als in de slotfase bij Ajax afgelopen woensdag in en tegen Groningen.
Eerst verzuimt knecht Van der Vleuten om te demarreren en zo Merckx en Motta tot achtervolgen te dwingen, waardoor Janssen wat krachten zou kunnen sparen. Vervolgens trekt de helper de sprint aan voor zijn kopman, maar doet dat dusdanig dat Janssen ingesloten dreigt te raken tussen Merckx en de rechterkant van de weg, waar soms reclameborden staan, maar vaker slechts een lint waarachter het publiek gevaarlijk dicht op de renners staat. Ruimte om zijn rivaal daar te passeren is er in elk geval niet.
Het gevolg is dat de Nederlander kort moet inhouden, achter langs de Belg kruist en zich nogmaals in gang trekt. Naar eigen zeggen toucheert Janssen zelfs heel zachtjes, als ware het een korte heimelijke streling, met zijn voorwiel de achtertube van Merckx. Vervolgens poogt hij aan de linkerkant naast zijn opponent te komen, maar schiet simpelweg te kort. De achtervolging van bijna een uur, eerder die dag, en de gebrekkige tactiek en positionering in de eindsprint maken bij elkaar opgeteld dat Janssen, met niet meer dan een half wiel verschil weliswaar, Merckx moet voorlaten op de streep in Heerlen.
Volgens De Muer heeft Janssen vooraf een te kleine versnelling op zijn fiets laten monteren en is dat de voornaamste veroorzaker van de misgelopen titel. Feit is, de regenboogtrui gaat niet naar Nootdorp, maar naar België. En Janssen moet van zijn Pelforth-ploegleider de volgende zomer gewoon naar Frankrijk afreizen om de Tour te rijden. Afspraak is immers afspraak. Gelukkig maar, want die Tour in 1968 zal Jan Janssen dus weten te winnen. Als allereerste Nederlander. Wat als hij op die septemberzondag in 1967 in Heerlen Merckx wel geklopt had en wereldkampioen was geworden? Juist, dan had hij dus nimmer in het geel in Parijs gestaan.
