Foto archief Gert Jakobs
Verjaardagskalender 29 april: Gert Jakobs (1964)
Wie niets heeft met ijzige koude en bij de eerste grillen van Koning Winter spontaan de behoefte voelt zich tegen diens hegemonie te keren, zal weinig begrijpen van het fenomeen ‘Elfstedenkoorts’. Zodra de temperatuur begint te dalen richting het vriespunt en de hoofden van de Friese rayons uit hun zomerslaap ontwaken, wordt bij elke liefhebber van de schaatssport de bloeddruk al snel hoger. Menig uitzending van het televisieprogramma De Wereld Draait Door werd bij het eerste graadje nachtvorst gewijd aan de vraag ‘komt-ie er wel of komt-ie er niet?’ Het zou zomaar een op zichzelf staand televisieformat kunnen zijn voor een avondvullende spelshow, maar dat was het niet. Samen met presentator Matthijs van Nieuwkerk filosofeerden ‘koortsigen’ als Erben Wennemars en Erik Hulzebosch er lustig op los over een mogelijke nieuwe editie van de tocht der tochten. Het tweetal zou nog net niet vrijwillig een arm of nier afstaan om op een gure winterdag langs de Friese elf steden te kunnen schaatsen en na een urenlange uitputtingsslag de Bonkevaart in Leeuwarden te bereiken, maar veel scheelt het niet. Het fanatisme van de schaatsliefhebbers doet bij degenen die niets met winter, kou en ijs hebben het voorhoofd fronsen en stuit geregeld op onbegrip. Er zijn er echter ook genoeg die precies begrijpen wat Wennemars, Hulzebosch en tal van medestanders voelen. De spanning of de tocht er komt en de drang om daar, bijna ten koste van alles, aan deel te nemen, is haast een obsessie te noemen. Dat is nou Elfstedenkoorts. Gert Jakobs weet er alles van. De geboren Drent is medio jaren ’80 niet alleen profrenner, maar behoort dan, zeker op natuurijs, tot de beste marathonschaatsers van Nederland. Het rijden van een Elfstedentocht is op voorhand een droom. Jakobs is met zijn kwaliteiten bovendien een kanshebber op een topklassering. Om maar niet te zeggen, voor de overwinning.
Zodra op 23 februari 1986 de klassieke Friese woorden ‘it giet oan’ zijn uitgesproken en de rayonhoofden hebben aangekondigd dat drie dagen later de veertiende Elfstedentocht zal plaatsvinden, boekt Gert Jakobs een hotel in Leeuwarden. Met de vorm zit het goed. Ruim een maand eerder heeft hij in het Drentse Veenoord de eerste marathon op natuurijs gewonnen en ook in de wedstrijden die volgen kan Jakobs zich met gemak meten met de besten van het schaatspeloton. Het doet de tweedejaars profrenner soms zelfs twijfelen of hij wel de juiste keuze heeft gemaakt. Als junior was Jakobs een niet onverdienstelijk langebaanschaatser, die op het WK van 1981 in die categorie als dertiende was geëindigd in een veld vol latere wereldtoppers als Geir Karlstad en Viktor Sjasjerin. Naarmate de beide sporten lastiger te combineren vielen, had Jakobs voor de koers gekozen en het langebaanschaatsen opgegeven. Oude liefde roest niet en zodoende had hij een marathonlicentie aangevraagd, om in de wintermaanden zijn conditie op de ijsbaan op peil te houden. Het had Jakobs boven verwachting veel succes gebracht, met de overwinning in Veenoord als voorlopig hoogtepunt. Met de nadruk op ‘voorlopig’. Tijdens het verkennen van de eerste Elfstedenkilometers, die tijdens de daadwerkelijke tocht in alle vroegte en daardoor in de duisternis zullen worden afgewerkt, voelt Jakobs op dinsdag 25 februari haarfijn dat zijn benen goed zijn. Tevreden keert hij terug naar het Oranje Hotel in Leeuwarden. Een laatste korte nacht slaap scheidt hem van het waarmaken van zijn droom, het rijden van de Elfstedentocht. Maar dan gaat onverwacht de telefoon…
Woensdag 26 februari 1986 is namelijk niet alleen de dag van de Elfstedentocht, maar ook die van de Grote Prijs Wieler Revue. De eendagskoers door de Achterhoek is sinds een jaar de opening van het wielerseizoen in de Benelux. Drie dagen voordat in Vlaanderen de Omloop Het Volk op de kalender staat, vindt er al een eerste krachtmeting plaats tussen voornamelijk Nederlandse en Belgische renners. Ook Jakobs’ werkgever Skala-Skil staat er aan de start, onder leiding van ploegleider Roger Swerts. De Belg, tijdens zijn actieve carrière meesterknecht van Eddy Merckx, heeft een telefoontje naar het Oranje Hotel in Leeuwarden gepleegd en eist van zijn pupil dat die onmiddellijk zijn spullen pakt, uitcheckt en zich richting de Achterhoek spoedt om de volgende dag de Grote Prijs Wieler Revue te rijden.
Onbestemde gevoelens van teleurstelling en onmacht maken zich meester van het lichaam van Gert Jakobs. De hand waarin hij de telefoonhoorn van de hotelreceptie vasthoudt, begint steeds heviger te trillen. Of Swerts zich wel realiseert hoe uniek de Elfstedentocht is en hoe belangrijk voor Jakobs om die te mogen rijden, riposteert hij. De Belg kent het fenomeen Elfstedenkoorts echter niet en heeft geen enkel begrip voor het weerwoord van zijn renner. Ook diens voorstel om de tocht der tochten in een schaatspak van Skala-Skil te rijden in plaats van dat van zijn vaste schaatssponsor, komt niet door de ballotagecommissie. Manager Hennie Liebregts en ploegleider Swerts beroepen zich op het feit dat Jakobs bij hen een profcontract heeft getekend en het schaatsen er slechts op amateurbasis ‘bij’ doet. Hevig teleurgesteld en met frisse tegenzin pakt Jakobs zijn koffer en vertrekt richting het Achterhoekse ’s-Heerenberg. Hij moet wel. Terwijl op woensdag 26 februari 1986 heel Nederland in de ban is van de Elfstedentocht, rijdt een honderdtal kilometers zuidoostelijk een verkleumd peloton een winterse editie van de Grote Prijs Wieler Revue. Gert Jakobs zal in het koersverloop de hele dag niet voorkomen. Voor winnaar Ludo De Keulenaer is in de media nauwelijks aandacht. Waar de kranten en omroepen niet ophouden met berichten over Evert van Benthem, die in Leeuwarden zijn tweede Elfstedentocht op rij wint, moet de Grote Prijs Wieler Revue het stellen met enkele magere regeltjes in de krochten van de sportrubrieken. Als Jakobs het seizoen nadien overstapt naar de SuperConfex-ploeg van Jan Raas stelt hij een eis. Een bindende voorwaarde, waarover niet onderhandeld kan worden. Mocht er een Elfstedentocht komen, dan pakt hij, ongeacht wat voor koers er op de kalender staat of in welk buitenlands trainingskamp hij zich op dat moment precies bevindt, onmiddellijk zijn biezen en vertrekt naar Leeuwarden. Zonder discussie. Het zal er echter niet van komen. De volgende tocht der tochten vindt pas plaats in 1997. Gert Jakobs is dan al enkele jaren gestopt als renner én schaatser.
Eerder dit jaar schreef Gert zelf voor Het Is Koers! over het missen van de Elfstedentocht in 1986. Lees zijn verhaal hier:
