De Ronde van Vlaanderen: Religie 2.0

Paterberg

Een kus, een terdoodveroordeling en een wederopstanding. Dat is, kort samengevat, de reden waarom we Pasen vieren. Een heilige dag waarop gekleurde eieren centraal staan en waar geluisterd wordt naar de urbi et orbi  van de paus, vooral het stuk over de Nederlandse bloemen. Nog slechts een handjevol mensen viert Pasen door vroom naar de kerk te gaan en Jezus te herdenken voor het wegnemen van alle zonden en te bedanken voor zijn offer.

Naar de kerk gaan is in deze seculiere wereld niet meer hip. Langsgaan bij het godshuis? Dat is zó jaren vijftig. Twee uur lang op harde houten bankjes zitten, gezamenlijk amen roepen en christelijke liederen zingen wordt steeds minder gedaan. Mensen hebben met Pasen wel wat leukers in hun agenda staan dan een kerkbezoekje waar ze zich bekommeren om een 2000 jaar oud verhaal verteld door een pastoor. Zeker in Vlaanderen, want Pasen valt dit jaar weer samen met De Ronde. En dat is religie 2.0.

Vlaanderen is in het voorjaar heilige grond, het beloofde land van alle wielrenners en wielervolgers. Honderdduizenden volgelingen verlaten op Paasmorgen in alle vroegte hun warme bed, smeren boterhammen en stoppen drank in hun rugzak, slaan de deur achter zich dicht en vertrekken naar één van de vele doorkomstplaatsen. Wat volgt is een hadj naar het Mekka van Vlaanderen, een pelgrimage naar het Lourdes van het noordelijke deel van België, een bedevaart naar het Vlaamse Santiago de Compostella.

Een processie is er niks bij. De wielergelovigen trekken massaal met vlaggen en vaandels naar hun plaats van bestemming, in sommige gevallen zelfs begeleid door hymnen. Enkele volgers hebben hun ‘zondagspak’ uit de kast getrokken: kostuums en accessoires die alleen tijdens speciale koersdagen worden aangetrokken, zoals geel-zwarte hoeden of opvallende carnavalsoutfits.

De bestemming is vaak een kasseistrook of een steile heuvel; stukken vieze kleigrond die vereerd worden en plekken die zijn uitgegroeid tot een ware cultusplaats. De Oude Kwaremont, de Paddestraat en de Paterberg verwelkomen jaarlijks duizenden toeschouwers. Duizenden individuen die tijdens De Ronde genieten van het samenzijn met gelijkgestemden en het moment koesteren dat iedereen elkaars geloof begrijpt. Het is een soort kerkbezoek in de openlucht.

En als de bezoekers zo’n kerkbezoek wordt ontnomen breekt de hel los. Het verwijderen van De Muur van Geraardsbergen – het heiligdom binnen de Vlaamse Hoogmis – uit de Ronde van Vlaanderen leidde tot irritatie, frustratie en ongekende woede.  “Heiligschennis” werd geroepen en een facebookpagina tegen het schrappen van De Muur-Kapelmuur werd opgericht. De boze reacties waren net zo heftig als bij de sluiting van een lokale kerk waar een deel van het gemeenschapsleven zich afspeelt. Maar anderzijds leidden de felle reacties niet tot veel afvalligen. De gelovigen bleven komen en De Ronde devoot aanbidden.

Eenmaal aangekomen op één van de cultusplaatsen nemen de volgers uitgeprinte velletjes papier uit hun rugzak of broekzak. Tijdens het wachten nemen ze de informatie op het papier nog maar een keer tot zich. De doorkomsttijden, de voorbijtrekkende renners, de snelheid staat allemaal vermeld. Als een missaal (een kerkboekje dat de hele mis begeleidt en behandelt) worden de velletjes gehanteerd en blijven de toeschouwers op de hoogte van de ontwikkelingen.

Om de tijd te doden worden bovendien oude verhalen opgehaald.

“Briek, dat was pas ene. Opgetrokken uit Vlaamse klei. Won De Ronde in 1948. De laatste der Flandriens.”

De verhalen zijn mythes geworden en de renners heiligen die verafgood worden. In die vervlogen tijden vonden mirakels en wonderen plaats, in de meeste bizarre omstandigheden. Maar ook nu nog zien de toeschouwers zo nu en dan verbijsterende taferelen, bijvoorbeeld van Tom Boonen, de supermens die godsonmogelijke inspanningen levert en al heilig is verklaard tijdens zijn actieve loopbaan. Goed, hij heeft gezondigd, maar ieder mens is nu eenmaal zondig. Ook Johan Museeuw, Alessandro Ballan en waarschijnlijk nog veel meer winnaars van de Ronde van Vlaanderen hebben ooit een hapje genomen van de verboden vrucht en een tijdje in het vagevuur doorgebracht. Ze zijn publiekelijk aan het kruis genageld, hebben een periode op non-actief gestaan, maar het is ze vergeven. De zondaars krijgen altijd wel weer de zegen van het publiek en de kans om alleen nog vooruit te kijken. En wederopstandingen van renners leveren de mooiste plaatjes en emotioneelste overwinningen op.

Als de renners bijna naderen worden de nekken uitgestoken. De verschijning zal van korte duur zijn, dus iedereen is alert. Hangend over de reling proberen de supporters een glimp op te vangen van het hele tafereel. De knechten komen als eerste in zicht. De hiërarchische verhoudingen binnen de wielerwereld zijn goed zichtbaar. De knechten houden hun schaduwkopman en kopman uit de wind, de meesterknecht blijft in de buurt van zijn meerdere, terwijl de ploegbazen in de auto de grote lijnen uitzetten.

In het voorbijgaan zien de toeschouwers de renners lijden. Zweetdruppels glijden langs de gezichten van de vermoeide coureurs. Ze snakken naar het einde, willen dat het voorbij is, maar zullen niet opgeven. Alleen de overwinning, aan het einde van de kruisweg, kan het lijden verzachten. Het liefst willen de toeschouwers de renners bijstaan, maar het mag niet. Ze worden tegengehouden door de politie en marechaussee en kunnen de Christusfiguren op de fiets alleen maar bemoedigen met woorden.

Zodra alle renners gepasseerd zijn wordt de processie ontbonden, de vlaggen en vaandels opgeborgen en de massa gelovigen weer honderdduizenden individuen. Er wordt nog even gekeken bij de kraampjes en bij de individuele verkoper, want ook een religie kan tegenwoordig niet meer zonder commerciële activiteiten.  Een petje van Omega Pharma – Quick-step, een paar sokken van Sky Procycling, een truitje van Lotto Belisol en een bidon van Vacansoleil DCM worden ingeslagen en mee huiswaarts genomen. Speciale, onbetaalbare en zeldzame relikwieën zijn de eetzakjes, bidons en voedselresten die de renners tijdens de race in de berm hebben gegooid. De echte wielergelovige zorgt dat hij bij iedere koers wel iets krijgt en geeft zulke dingen een speciaal plekje in zijn huis. Om te koesteren en aanbidden.

En dan is de Vlaamse Hoogmis echt gedaan. De officieuze eendagsstaatsgodsdienst van Vlaanderen heeft honderdduizenden mensen langs het parcours en miljoenen mensen achter de buis bij elkaar gebracht om gezamenlijk het ritueel dat de Ronde van Vlaanderen heet te vieren. De klassieker heeft weer zin gegeven aan het wielerleven en in deze tijd van individualisme en verharding gezorgd voor lotsverbondenheid en saamhorigheid. En slaagt daar misschien wel beter in dan zijn tegenhangers zoals het katholicisme, het protestantisme en de islam. De Ronde van Vlaanderen is dan ook religie 2.0.