In 2020 verscheen Het Mooiste Uit De Koers. In dit nieuwe boek belicht Alex van der Hulst de 50 iconen (renners, materialen, wegen, bergen, shirts, uitspraken en fenomenen) uit het wielrennen waar nog geen boekenkasten over volgeschreven zijn. Op Het Is Koers hebben we zeven voorpublicaties. Dit is deel 2: bergen en wegen, de Croce d’Aune.

“Bisogna cambiar qualcossa de drio.” Volgens de wielerlegende klonken deze woorden tussen het getier en gescheld van Tullio Campagnolo op de flanken van de Croce d’Aune (spreek uit als “crotch down”) in de Dolomieten. Het was november 1927. Het verhaal komt oorspronkelijk uit de koker van de fameuze journalist Gianni Brera. Derailleurs werden pas jaren later in het profpeloton gebruikt. Renners moesten in de jaren twintig hun achterwiel omdraaien om met een groter tandwiel aan de andere kant van het wiel lichter bergop te kunnen fietsen.

Het zal koud geweest zijn op die berg in november. Of het ook echt sneeuwde zoals in de sterke verhalen weten we niet. Maar iedere fietser herkent de onmacht van verkleumde handen. Soms zijn ze zo krachteloos dat je niet eens meer de sleutel in het slot kan omdraaien. Laat staan dat je twee stevig aangedraaide vleugelmoeren van je fietswiel los kan draaien.

Campagnolo riep dus tijdens de wedstrijd, de Gran Premio della Vittoria, toen de rest voorsprong op hem nam dat daar achter iets moest veranderen: “bisogna cambiar qualcossa de drio”. Zo werden die onbeduidende renner, in die onbeduidende race op die onbeduidende berg plotseling een belangrijk onderdeel van de wielergeschiedenis. Want later, in zijn werkplaats in Vicenza, bedacht de handige Campagnolo de snelspanner, de scangio rapido. Mecaniciens zetten dankzij het principe al 90 jaar een wiel sneller in een fiets dan dat een Formule 1-coureur nieuwe banden krijgt.

Franco Balmamion
Een foeilelijk monument met een stripverhaal over Tullio Campagnolo en zijn snelspanner op de top van de Croce d’Aune herinnert de beklimmers van de berg aan de mythe. Als beklimming is de Croce d’Aune niet monumentaal genoeg om een belangrijke rol te spelen in de Giro d’Italia. Met een lengte van 8,5 kilometer en een gemiddeld stijgingspercentage van 7,8 procent is hij voor het moderne wielrennen net niet zwaar genoeg. In 1964 passeert tweevoudig Giro-winnaar Franco Balmamion de top als eerste in de rit die door Marcello Mugnaini wordt gewonnen en een Giro waar Jacques Anquetil heerst.

In de editie van 2009, waar de halve top tien van het eindklassement wegens dopinggebruik is weggestreept (over de resterende helft moet je vooral niet te lang nadenken), was de Croce d’Aune onderdeel van de eerste bergetappe. Uit een kopgroep met onder andere Ian Stannard en Jens Voigt was het Francesco Bellotti (u kent hem misschien nog vanwege zijn tweede plek uit de Tour van Langkawi in 2006) die als koploper de top van de Croce d’Aune passeerde. De etappe werd gewonnen door Danilo di Luca.  In 2019 was het weer een kansloze vluchter, Valentin Madouas, die als eerste langs het Campagnolo-monument reed in een door Pello Bilbao gewonnen etappe.

Coppi
De Croce d’Aune maakte vaak onderdeel uit van de Giro del Veneto. Een typisch Italiaans feestje georganiseerd tussen 1922 en 2010. Een streekkoers waar Costante Girardengo (4 keer), Fausto Coppi, Davide Rebellin en Aldo Canazza (3 keer) tot de veelwinnaars behoorden. Maar de Croce d’Aune dankt meer aan Campagnolo dan aan de koers. Wie de Italiaanse fabrikant een beetje kent weet dat ze naast klinkende successen formidabele mislukkingen plaatsen. Want als de Italianen falen, doen ze dat grandioos.

Een van die mislukkingen kreeg de naam Croce d’Aune. Een groepset uit 1988 van deltaremmen, trappers, bracket en een achterderailleur. Campagnolo sloeg bombastisch op de grote trom hoe deze techniek het wielrennen ging veranderen. Er was weer eens een revolutie op komst. Eentje die binnen een paar jaar een stille dood stierf. De achterderailleur bleek te zwaar, onhandig en voor velen ook lelijk. Een van de vele zeldzame rariteiten uit de geschiedenis van Campagnolo waar dankzij de beperkte beschikbaarheid nu fortuinen voor worden betaald door verzamelaars en retrofietsers.

Er zijn maar weinig bergen die zo weinig beklommen zijn en toch zo beroemd zijn geworden als de Croce d’Aune.

Wat zijn de andere iconische bergen en wegen? Zeg niet de Ventoux, Alpe d’Huez, de Cauberg, het Bos van Wallers of De Muur, maar de verrassende wegen, de verborgen parels of de ondergewaardeerde cols. Laat het weten in de reacties!

 

Alex van der Hulst
Laatste berichten van Alex van der Hulst (alles zien)